Pandeminin ardından ekonomik krizle birlikte daha da artan yoksulluk tablosundan en çok etkilenen kesimlerin başında kadınlar geliyor. Kadınların yoksulluğunu derinleştiren önemli bir başlık da regl dönemlerinde kullanmak zorunda oldukları hijyen malzemelerinin ücret karşılığı satılması... İHTİYAÇ SIRALAMASINDAN ÇIKIYOR! Kadınların hijyenik ped erişiminde yaşadıkları zorluklara dair konuşan Önce Çocuklar ve Kadınlar Derneği’nden Avukat Ezgi Sağcan, “Kadınlar ve yaşları gelen kız çocukları ayda bir kez, yaklaşık 7 gün sürecek şekilde regl oluyorlar. Regl döneminde günde ortalama 4 ila 5, tüm döngüde ise 28-35 ped kullanılıyor. Regl olan bir anne ve iki kızını düşünün, piyasadaki fiyata göre gider, regl döngüsü başına 170 TL’dir. Şayet bu ailenin tek geliri bir asgari ücret ise bu bedeli hijyenik pede vermek aile için lüks halini alıyor. Hijyenik ped asgari ücretle geçinen bir ailenin temel ihtiyaç sıralamasından mecburen çıkıyor. Bu da milyonlarca kadın ve kız çocuğu için bu temel ürüne ulaşamamak anlamına geliyor” sözleriyle regl yoksulluğunu tanımlıyor. TOPLUMSAL YAŞAMDAN KOPARIYOR Regl yoksulluğunu en derin şekilde deneyimleyen kadınlar ve kız çocuklarının ürettiği çözümlerden örnekler veren Sağcan, “Menstrüel ürünlere erişememek, kadınlarda ve kız çocuklarında sağlık sorunlarını yaratmasının yanı sıra, kadınları toplumsal yaşamdan da koparıyor. Regl olan bireyler ped gibi hijyenik ürünlere ulaşamadıklarında önceki yüzyılların çözümlere geri dönüyor, ellerindeki artık kumaşları çok defa kullanmak suretiyle süreci atlatmaya çalışıyorlar. Ancak bu günümüz toplumunda kabul edilemez bir durum. Bir kız çocuğunun iç çamaşırının arasına kumaş parçası koyarak okula gitmesi, tam bir gününü bu şekilde idare ettirmesi mümkün müdür? Tarlada bir kadının bu şekilde çalışması, fabrikada bir kadının bu şekilde iş görmesi mümkün müdür? Yaşanan bu sıkıntı kadını adeta regl döneminde eve kapanmaya da zorlamaktadır” diyor. CİMER’E BAŞVURU: ÜCRETSİZ OLSUN! Önce Çocuklar ve Kadınlar Derneği’nin giderek artan regl yoksulluğu karşısında yaptığı çalışmalardan bahseden Sağcan, şunları söylüyor: “Biz hijyenik pedlerin ücretsiz olması ve isteyen her kadının ücretsiz pede erişimi konusunda iki ayrı talebimizi, ilgili kurumlara CİMER üzerinden ilettik. Taleplerimizden ilki Sağlık Bakanlığı’na, talep eden her kadına aile sağlığı merkezleri ve eczanelerden aylık 20 adet olacak şekilde ücretsiz hijyenik ped sağlanması yönünde oldu. İkincisi ise Ticaret Bakanlığı’na, hijyenik pedlerdeki zamlarda denetim yapılması, birim fiyatlarda tavan fiyat uygulamasına geçilmesi yönünde oldu. Her iki talebimiz de oldukça makul ve uygulanabilir.” KDV TAMAMEN KALKSA DA... Bebek bezi, hijyenik ped gibi bazı ürünlerin satışında uygulanan KDV oranının yüzde 18’den yüzde 8’e indirilmesi kararının yetersiz olduğunu savunan Sağcan, “Pedde KDV tamamen kalksa da üründeki net fiyatlar ve yoksulluk bu haldeyken, alım gücü olmayan kişilere yine bir katkısı dokunmuyor. Diyelim ki bir paket ped 45 TL iken, KDV’sini kaldırdığınızda 38 TL’ye düşüyor. 5 TL’lik indirim ile regl yoksulluğunu çözebilir miyiz?” diye soruyor. ENFEKSİYON, ALERJİ VE TAHRİŞ Menstrüel ürünlere erişimsizliğin sağlık açısından risklerini değerlendiren Jinekolog Irmak Saraç da, “Menstrüel ürünlere ulaşmada sorun yaşayanlar daha uzun aralıklarla ped değiştirmek zorunda kalıyor. Pedin uzun süre kullanılması bir enfeksiyona yol açmasa bile alerjik bir reaksiyona ya da tahrişe neden olabilir. Tamponların uzun süre kalması ise vajinal enfeksiyonlara neden oluyor. Bazen genç kızlar pede ulaşamadıkları için okula gitmek istemiyorlar. Çünkü peçete koyuyorlar ve bununla rahat edemedikleri için okula gidemedikleri oluyor. Bunlar hayatın kısıtlanması anlamında ciddi sıkıntılar. Kırsal kesimde yaşayan mevsimlik tarım işçileri de yaprak ya da gazete kağıdı kullanabiliyorlar. Bunlar da enfeksiyona neden olmasa da tahrişlere sebep oluyor. Ama fiziksel sağlığı bir bütün olarak tanımlarsak her şeyden önce çok ciddi bir psikolojik sorun aslında bu. Ruhsal olarak kendilerini çok zor durumda hissediyorlar. Sosyal olarak da zor durumda kalıyorlar. Belki büyük hastalıklara sebep olmuyor ama ruhsal ve sosyal anlamda çok büyük sıkıntılara yol açıyor” diyor. KIZ ÇOCUKLARI OKULA GİDEMİYOR İzmir’in yoksul mahallelerinden biri olan Basmane’deki bir okulda görev yapan öğretmen ise regl yoksulluğunun kız çocukları üzerindeki etkisine dair şu çarpıcı örneği veriyor: “Geçenlerde bir velim söylemişti... İhtiyaç sahibi oldukları için alışveriş yapsın diye market yardım kartı vermiştim. ‘Hocam ped alayım bununla çünkü olmayınca kızları okula gönderemiyorum’ demişti. Bu bildiğim... Aynı yoksunluğu yaşayan öğrenciler de vardır muhakkak.” (İlkses Gazetesi)
İlkses Gazetesi'nden Çağla Geniş'in haberine göre ekonomik sebeplerle menstrüel ürünlere erişemeyen kadınlar ve kız çocukları, kumaş parçaları, gazete kağıdı hatta yapraklarla regl dönemlerini geçirmeye çalışıyor. Bu durum sağlık sorunları yaratmasının yanı sıra toplumsal yaşamdan da kopuşa sebep olurken, regl dönemlerinde hijyenik pede ulaşamayan kız çocukları okula gidemiyor. Bazı ihtiyaç ürünlerinde uygulanan KDV oranları yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülse de regl yoksulluğunun vergi indirimiyle çözülemeyeceğini savunan kadınların asıl talebi hijyenik pedlere ücretsiz erişebilmek. Jinekolog Irmak Saraç, menstrüel ürünlere erişimsizliğin sağlık açısından risklerini değerlendirirken, Önce Çocuklar ve Kadınlar Derneği’nden Avukat Ezgi Sağcan ise, “KDV tamamen kalksa da üründeki net fiyatlar ve yoksulluk bu haldeyken, alım gücü olmayan kişilere bir katkısı dokunmuyor. Bir paket ped 45 TL iken, KDV’sini kaldırdığınızda 38 TL’ye düşüyor. 5 TL’lik indirim ile regl yoksulluğunu çözebilir miyiz?” diye soruyor.