'Afetlere dirençli kent İzmir' raporu: Neler yapıldı?

İzmir Büyükşehir Belediyesi, afet yönetimini yalnızca kriz anlarına değil, risklerin azaltıldığı, yaşam kalitesinin yükseltildiği ve doğayla uyumlu bir kent modeli üzerine kuruyor. Fay ve zemin araştırmalarında önemli yol kat eden, 94 bini aşkın yapının envanterini çıkartan Büyükşehir Belediyesi, Yeni Deprem Master Planı hazırlıklarını da başlattı.  İzmir genelinde belirlenen 71 barınma alanı ve 2 bin 425 toplanma alanının altyapısına yönelik çalışmalar sürüyor. Büyükşehir; deprem, sel, yangın, tsunami ve heyelan gibi çoklu afet risklerini bilimsel veriler ışığında azaltmayı amaçlıyor.
 
İzmir Büyükşehir Belediyesi Afet İşleri Dairesi Başkanlığı, kenti afetlere daha dirençli hale getirmek amacıyla bilimsel veriye dayalı, çok paydaşlı ve uzun vadeli bir yol haritasını hayata geçirdi. 2025–2029 Stratejik Planı kapsamında “Çoklu Krizlere Dirençli Kent Belediyeciliği” hedefiyle yürütülen çalışmalar ile güvenli, planlı ve dirençli bir kent modeli oluşturulması hedefleniyor.

 
Riskler bilimsel verilerle azaltılıyor
İzmir’de yapı güvenliğini ve kentsel dayanıklılığı artırmak amacıyla mikrobölgeleme, jeolojik-jeoteknik etüt ve yapı stoku çalışmaları aralıksız devam ediyor. Karşıyaka ilçesinde yaklaşık 2 bin hektarlık alanda başlatılan sismik mikrobölgeleme çalışmalarında bugüne kadar 52 sondaj kuyusu tamamlanırken, 120 noktada mikrogravite ölçümü gerçekleştirildi. Konak ve Bayraklı ilçelerinde ise 4 bin 650 hektarlık alanda yapılması planlanan yeni mikrobölgeleme çalışmalarına ilişkin teknik hazırlıklar sürüyor.
 
Deprem ve tsunami tehlikesine karşı uluslararası iş birliği
İzmir Büyükşehir Belediyesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ve İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü iş birliğiyle yürütülen “İzmir Depremsellik ve Tsunami Araştırması” kapsamında kentin kıyı kesimleri için tsunami risk haritaları oluşturdu. Yaklaşık 30 bin farklı senaryonun değerlendirildiği çalışmalar sonucunda, 600 kilometrelik kıyı şeridi boyunca “Olasılıksal Tsunami Baskın Haritaları” hazırlandı. Bu çalışmalar doğrultusunda Seferihisar ilçesinin, UNESCO destekli CosastWAVE Projesi kapsamında dünya çapında sertifikalandırılması için başvuru yapıldı. Proje kapsamında tsunami tahliye haritalarının oluşturulması, tabelaların yerleştirilmesi, eğitim ve tatbikatların gerçekleştirilmesi planlanıyor. Amaç, İzmir’in tüm kıyı ilçelerini tsunamiye hazır hale getirmek.
 
Heyelan ve zemin riskleri haritalandı
İzmir’in 30 ilçesini kapsayan heyelan envanteri çalışmasıyla mevcut ve potansiyel risk alanları Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında haritalandı. Elde edilen veriler, kentsel planlama ve afet risk azaltma çalışmalarına altlık oluştururken, kritik bölgelerde alınması gereken mühendislik önlemleri için teknik çalışmaların başlatılması planlanıyor.
 
İzmir ve çevresindeki faylar ele alınıyor
Öte yandan İzmir ve yakın çevresindeki aktif fay hatları, paleosismoloji çalışmalarıyla bütüncül biçimde ele alınıyor. Açılan hendekler sayesinde fayların geçmişte kaç deprem ürettiği, tekrar aralıkları ve olası deprem büyüklükleri belirleniyor. Çalışmalar yüzde 80 oranında tamamlandı.
Aktif faylar ve karada yapılan paleosismoloji çalışmalarıyla fay hatlarının son 10 bin yıl içerisinde kaç deprem ürettiği, deprem üretme zaman aralığının kaç yılda bir olduğu ve azami kaç büyüklüğünde deprem üretebileceğinin belirlenmesi amaçlanıyor.  25 adet aktif fay hattı üzerinde 2 metre genişliğinde, 4 metre derinliğinde yer yer 40 metre uzunluğunda 111 adet hendek lokasyonunda planlanan hendeklerden 90’ı (il sınırları içerisinde 64 adet, il dışında 26 adet) tamamlandı.
 
94 bini aşkın yapının envanteri çıkarıldı
Kent genelinde yapı güvenliğini artırmaya yönelik yürütülen yapı stoku envanteri çalışmaları kapsamında Bayraklı ve Bornova ilçelerinde toplam 94 bin 733 yapının incelemesi tamamlandı. Öncelikli müdahale gerektiren yapılar belirlenerek ilgili ilçe belediyeleriyle paylaşıldı.
Karşıyaka ilçesinde ise 27 mahallede yürütülen çalışmalarda şu ana kadar 16 bin 906 yapının saha incelemesi tamamlandı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, kent merkezindeki 11 ilçe başta olmak üzere tüm İzmir genelinde yapı stoku çalışmalarını tamamlamayı hedefliyor.

 
Yeni Deprem Master Planı çalışmaları başladı
İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin afetlere karşı dirençliliğini artırmak amacıyla yeni bir Deprem Master Planı hazırlığına başladı. 2025–2029 Stratejik Planı kapsamında “Çoklu Krizlere Dirençli Kent Belediyeciliği” hedefiyle yürütülen çalışmalar, bilimsel verilerle desteklenen bütüncül bir yol haritası oluşturmayı amaçlıyor. Deprem Master Planı kapsamında jeolojik ve jeoteknik yapı, üstyapı ve altyapı riskleri, şehir planlama, hukuki ve mali süreçler ile eğitim ve sosyal faaliyetler olmak üzere 8 ana başlıkta çalışma yürütülecek. 2026 yılında tamamlanması hedeflenen plan; deprem öncesi alınması gereken tüm yapısal, idari ve toplumsal önlemleri tek bir çatı altında toplayacak.
 
Toplanma ve barınma alanları güçlendiriliyor
AFAD koordinasyonunda yürütülen çalışmalar kapsamında İzmir genelinde 71 barınma alanı ve 2 bin 425 toplanma alanı belirlendi. Bu alanlara ilişkin altyapı ve üstyapı iyileştirmeleri sürerken, tüm veriler Coğrafi Bilgi Sistemi üzerinden dijital ortama aktarılıyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi, afetlere hazırlık çalışmalarını yalnızca bugünü değil, geleceği de güvence altına alacak şekilde sürdürerek yaşam kalitesi yüksek, doğayla uyumlu ve dirençli bir kent oluşturmayı hedefliyor. Toplanma alanları, barınma alanlarının kapasite yeterliliği, erişilebilirliği, altyapı donanımı (tuvalet, elektrik ve lojistik) konularında uygulamaya dönük çalışmalar hayata geçirilecek.
 
Veriler kentsel dönüşüme rehber olacak
Elde edilen mikrobölgeleme, yapı stoku ve depremsellik verileri; kentsel dönüşüm alanlarının belirlenmesi, imar planları ve mühendislik projeleri için temel altlık olarak kullanılacak. İzmir Büyükşehir Belediyesi, bu veriler doğrultusunda kentin 11 merkez ilçesi başta olmak üzere tüm ilçelerinde depreme karşı dayanıklılığı artırmayı hedefliyor.