DİSK 2026 asgari ücret talebini açıkladı

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), 2026 yılı asgari ücret araştırmasının sonuçlarını ve taleplerini İstanbul Barosu’nda gerçekleştirdiği basın toplantısıyla paylaştı.

DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, açıklamasında, milyonlarca işçiyi ilgilendiren asgari ücretin, temel yaşam ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde ve insanca bir yaşam standardı sağlayacak şekilde belirlenmesi gerektiğini vurguladı.

İlgili raporda asgari ücret ile ilgili 9 öneri şöyle sıralandı:

1. Komisyon yapısından önce kural belirlenmelidir

Asgari ücret tespitinde Komisyon'un yapısını tartışmadan önce, asgari ücretin belirlenmesinde esas alınacak bağlayıcı kurallar üzerinde anlaşmak ve bunları mevzuata eklemek gerekmektedir. Aksi halde Komisyon yapısındaki revizyonlar tek başına çözüm olmayacaktır.

- Asgari Ücret "Ortalama Ücret"tir: Türkiye’de asgari ücret küçük bir azınlığın değil, işçilerin çoğunluğunun ücretidir. Tespit sürecinde bu gerçek asla unutulmamalıdır.

- Keyfiyete Son Verilmeli: Mevcut sistemde asgari ücret, hükümetin ve işverenin dayatmasıyla, TÜİK verileri dahi dikkate alınmadan keyfi olarak belirlenmektedir. Bu nedenle Komisyonun keyfiyetini sınırlayacak bağlayıcı kurallar şunlar olmalıdır:

•İşçinin Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişiler Kriteri (Aile, Hanehalkı ve diğerleri): Asgari ücret, uluslararası standartlara (ILO, BM) uygun olarak sadece işçinin kendisi için değil, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin de geçim şartları dikkate alınarak hesaplanmalıdır.

• Büyümeden Pay: Asgari ücret sadece enflasyona göre değil, genel ücret düzeyi, toplu pazarlık ve ülke ekonomisindeki büyüme (Kişi Başına GSYH) dikkate alınarak saptanmalıdır.

Somut Öneri: Asgari ücret, Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'nın (KB GSYH) belirli bir oranına (örneğin yüzde 60'ına) endekslenmelidir.

Örnek: 2025 yılı için aylık ortalama KB GSYH beklentisi 60 bin TL ise, net asgari ücret bunun yüzde 60'ı seviyesinden az olmamalıdır. Aynı durum 2026 yılı için de geçerlidir.

2. Asgari ücret değil, toplu iş sözleşmesi kapsamı genişletilmeli

Türkiye'nin asıl sorunu "asgari ücretliler toplumu" olmasıdır. Çözüm, asgari ücret kapsamını daraltmak ve ücretlerin toplu pazarlıkla belirlenmesini sağlamaktır.

• Teşmil Mekanizması: Sendikal barajlar kaldırılmalı, 6356 sayılı Kanun'daki teşmil (toplu sözleşmenin sendikasız işyerlerine de uygulanması) mekanizması işletilerek toplu sözleşme kapsamı genişletilmelidir. Kamu işçileri toplu sözleşmelerindeki asgari ücret bir referans noktası olmalıdır.

3. Asgari ücret artışında "hedef enflasyon" değil, geçim şartları esas alınmalı

Hükümetin "hedef enflasyon" dayatması reddedilmelidir. Asgari ücret; baskılanmış resmi enflasyona göre değil, gerçekleşen gıda enflasyonu ve ekonomik büyüme esas alınarak belirlenmelidir.

4. Yüksek enflasyonda asgari ücret yılda en az iki kez belirlenmeli

Enflasyon tek haneli oranlara düşene kadar, asgari ücretin yılda bir kez belirlenmesi çalışanları yoksulluğa mahkûm etmektedir. Asgari ücret, alım gücünü korumak için yılda en az iki kez ve gerekirse dört kez güncellenmelidir.

5. Asgari ücret "açlık ve yoksulluk sınırı" ile uyumlu olmalı

Asgari ücret belirlenirken açlık ve yoksulluk sınırı bir kriter olarak dikkate alınmalıdır. Bir hanede iki kişinin çalıştığı varsayımından hareketle, asgari ücret en az yoksulluk sınırının yarısından az olmamalıdır.

6. Gelirde ve vergide adalet sağlanmalı

- Vergi Dilimi Düzenlemesi: Gelir vergisi tarife dilimleri, asgari ücret artışından az olmamak üzere artırılmalıdır.

- Vergi Oranı İndirimi: Asgari ücret sonrası ilk vergi dilimine uygulanan oran yüzde 10'a düşürülmelidir.

- İstisna Yöntemi: Asgari ücret vergi istisnası, "vergiden indirim" değil, çalışan lehine olan "matrahtan indirim" yoluyla uygulanmalıdır.

- Damga Vergisi: Ücretlerden kesilen çağ dışı damga vergisi kaldırılmalıdır.

7. İşçiye de prim desteği verilmeli

Bütçeden işverenlere 15 yıldır sağlanan " SGK prim desteği" aynı oranda işçilere de sağlanmalıdır. İşçilerin sosyal güvenlik primlerinin desteklenen kısmı Hazine tarafından karşılanarak net ücretler artırılmalıdır.

8. En düşük emekli aylığı asgari ücret düzeyine yükseltilmeli

En düşük emekli aylığı için alt sınır asgari ücret olarak belirlenmelidir. Asgari ücretten düşük emekli aylıkları asgari ücret düzeyine yükseltilmeli. Diğer emekli aylıkları da orantılı olarak yükseltilmelidir.

9. Kamu ve özel sektörde "tek asgari ücret"

Devletin kamu işçisi için belirlediği asgari ücret ile özel sektördeki asgari ücret arasındaki uçurum kabul edilemez. Asgari ücret saptanırken, en düşük kamu işçisi ücreti ve en düşük memur maaşı referans alınmalıdır.