Gazze planında son durum nedir?

ABD Başkanı Donald Trump'ın 29 Eylül'de açıkladığı Gazze Planı için taraflar olumlu bir yola girdi. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, planı açıklandığı gün kabul etmişti.

Planın taraflar arasında müzakere edilebilir bulunmasının ardından, Hamas'ın esir aldığı İsraillileri serbest bırakmasına öncelik verilecek. İsrail ordusu da planın uygulanması aşamasına geçmiş görünüyor ve operasyonlarını askıya aldı. 

Hamas'ın Gazze Planı'nı müzakereye hazır olduğunu açıklamasının ardından İsrail Savunma Kuvvetleri, (IDF)  Gazze'deki operasyonlarını durdurmaya hazırlanıyor.

IDF,  "siyasi kademeden" gelen emirler üzerine,  "Trump planının ilk aşamasının uygulanması için hazırlıkların ilerletilmesi." talimatını verdiğini açıkladı.

İsmi açıklanmayan üst düzey bir İsrailli yetkili, IDF'nin yalnızca Gazze Şeridi genelinde savunma operasyonlarına geçeceğini ekledi. Gazze Şehri saldırısının ne zaman tamamen sona ereceği veya savunmaya geçişin ne zaman gerçekleşeceği belirtilmedi ve IDF açıklamasında bu konudan bahsedilmedi.

TOPLANTI YARIN MISIR'DA OLABİLİR

İsrail basını, İsrail ile Hamas arasındaki arabuluculuk görüşmelerinin ilk turunun yarın (pazar günü) Mısır'da başlamasının muhtemel olduğu bildirilirken, en olası görüşme yerinin Kızıldeniz kıyısındaki tatil kenti Şarm el-Şeyh olduğu ifade edildi. ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un göre İsrailli ve Arap müzakerecilerle birlikte Mısır'a doğru yola çıktığı belirtiliyor.  

SÜREÇ NASIL İLERLEDİ?

Bu plan aslında yeni değil fakat süreç bu kez hızlı gelişti. ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze müzakerelerindeki gayriresmi elçisi olarak anılan Filistin asıllı ABD’li iş insanı Bishara Bahbah, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) basınına 4 Eylül’de yaptığı açıklamada, Hamas’a tüm İsrailli esirlerin serbest bırakılması karşılığında savaşın sona ermesini öngören kapsamlı bir anlaşmaya ilişkin yeni ABD teklifini sunduğunu iddia etmiş, Hamas’ın bu teklifi kabul ettiğini öne sürmüştü.

Şu an bu plan yine önce rehinelerin serbest bırakılması üzerine kurulu.

Hamas, Trump'ın planı kendisine yeniden iletildiğinde, bazı çekincelerini dile getirdi. Bu çekinceler, planda yer alan aşamaların belirli bir takvime bağlanması, Gazze'deki İsrail'in ordusunun tamamen çekilmesi ve Gazze üzerinde ABD-İsrail vesayeti kurulmamasından oluşuyordu.

ABD Başkanı Donald Trump, ilk açıklamasında Hamas'a 3 veya 4 gün süre verdi. Hamas, bu sürede planı gözden geçinmeye çalıştı ve Katar'da birçok ülkenin yetkilisi sürece dahil oldu.

TRUMP'IN CEHENNEM TEMALI UYARILARI

Trump, 3 Ekim'de Hamas'ı sert bir dille uyardı. Trump, Hamas'la pazar günü Washington saatiyle 18.00'e kadar, (Pazartesi gece yarısı 01.00) anlaşma sağlanması gerektiğini belirtirken "Eğer anlaşma sağlanmazsa Hamas için kimsenin daha önce görmediği bir cehennem kopacak." tehditinde bulundu. 

Aslında Trump'ın bu "cehennem" tehditi de yeni değil. ABD Başkanı görev gelmesinin ardından önceliği bu soruna vermişti ve 2 Aralık 2024 tarihinde yine aynı tonda tehditte bulunmuştu:

“Herkes, Ortadoğu'da çok şiddetli, insanlık dışı ve tüm dünyanın iradesine aykırı şekilde tutulan rehineler hakkında konuşuyor. Ama hepsi laftan ibaret ve icraat yok. Şu hakikati ifade etmeme izin verin, eğer ABD Başkanlığı görevini gururla üstleneceğim 20 Ocak 2025 tarihinden önce rehineler serbest bırakılmazsa Ortadoğu cehenneme döner" dedi.

ABD Başkanı Donald Trump, daha sonra 7 Eylül 2025 tarihinde, Hamas’a Gazze Şeridi’nde ateşkese ilişkin sunulan son teklifi kabul etmesi çağrısında bulunarak, "Bu son uyarım, bir daha uyarı olmayacak." dedi.

PEKİ PLAN ŞU AN NASIL İLERLİYOR?

Hamas, 3 Ekim'de Trump'a plana yönelik mektubunu iletti ve bu mektup Beyaz Saray tarafından paylaşıldı.

HAMAS'IN TRUMP'A MEKTUBU

Mektubun tam metni şöyle:

"Gazze Şeridi’ndeki direnişçi halkımıza karşı sürdürülen saldırıların ve soykırımın sona ermesi konusundaki kararlılığımızdan, ulusal sorumluluk bilincimizden, halkımızın sabit haklarını ile yüce çıkarlarını savunma gayemizden hareketle; İslami Direniş Hareketi Hamas, ABD Başkanı Donald Trump’ın planına karşı sorumlu bir tutum geliştirmek amacıyla, liderlik kurumları içinde kapsamlı istişareler yürütmüş, Filistinli güçler ve gruplarla geniş çaplı görüşmeler yapmış, ayrıca kardeşler, arabulucular ve dostlarla derinlemesine istişarelerde bulunmuştur.

"HAMAS TÜM GİRİŞİMLERİ TAKDİR ETMEKTEDİR"

"Ayrıntılı değerlendirmelerden sonra hareket kararını vermiş ve aşağıdaki yanıtı arabuluculara iletmiştir:

Hamas, savaşın ve Gazze Şeridi’ndeki yıkımın sona erdirilmesi, esirlerin değişimi, insani yardımın derhal girişine izin verilmesi, işgalin reddi ve Filistin halkının yerinden edilmesine karşı çıkılması çağrılarından ötürü Arap, İslami ve uluslararası çabaları ve ayrıca ABD Başkanı Donald Trump’ın girişimlerini takdir etmektedir."

REHİNELERİN SERBEST BIRAKILMASINA ONAY

Bu çerçevede ve savaşın sona ermesini, Gazze’den tam çekilmeyi sağlayacak bir şekilde, hayatta olanlar ve ölenlerden oluşan tüm işgalci mahkumların Trump’ın teklifinde yer alan takas formülüne göre serbest bırakılmasını onaylamaktadır. Bunun uygulanması için gerekli saha koşulları sağlandığında, Hamas arabulucular aracılığıyla derhal müzakerelere girmeye hazır olduğunu teyit etmektedir.

Ayrıca, Gazze Şeridi’nin idaresinin, Filistin ulusal mutabakatına dayanan, Arap ve İslam dünyasının desteğini almış bağımsız bir Filistinli teknokratlar heyetine devredilmesini kabul ettiğini yeniden vurgulamaktadır."

Bu açıklamaların ardından dünya liderlerinden açıklamalar geldi ve planın uygulanması çağrısı yinelendi.

Plan, bu aşamadan sonra müzakere edilecek. Hamas ve İsrail'li heyetlerin planın uygulanması konusunda müzakere toplantıları yapması bekleniyor. 

Hamas, 3 Ekim 2025 tarihinde, gece yaptığı açıklamada, 48 rehinenin tamamını serbest bırakacağını duyurdu ancak ABD'nin verdiği 72 saatlik süreyi gerçekçi bulmadığını belirtti.

Bu açıklamalara karşılık, plana yönelik hızla ilirleyen bir süreç var. 

İsrail'de yayın yapan Kanal 12, İsrail müzakere heyetine en kısa sürede yola çıkmaları yönünde talimat verildiğini bildirdi. (AP-AFP)