İzmir Barosu’ndan 'hak ihlalleri' vurgusu

İzmir Barosu, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü nedeniyle yaptığı basın açıklamasında, engelli bireylerin eğitimden sağlığa, istihdamdan adalete pek çok alanda sistematik hak ihlalleriyle karşı karşıya bırakıldığını belirterek, devlet kurumlarını sorumluluklarını yerine getirmeye çağırdı.

3 Aralık Dünya Engelliler Günü kapsamında, İzmir Barosu önünde basın açıklaması yapıldı. İzmir Barosu Başkanı Sefa Yılmaz da etkinliğe katıldı.

Açıklama öncesi konuşan Başkan Yılmaz, engelli bireylerin karşılaştığı sorunların kaynağında toplumun ve kurumların yarattığı engellerin bulunduğunu söyledi.

Açıklamayı, İzmir Barosu Engelli Hakları Komisyonu’ndan Avukat Suna Ağı okudu. Avukat Ağı, “Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 5. maddesi, devlete; kişilerin temel hak ve özgürlüklerini sınırlayan engelleri kaldırma ve sosyal hukuk devleti ilkesini hayata geçirme görevini yüklemektedir. Buna rağmen engelli yurttaşlarımızın eğitim, sağlık, adalet, ulaşım, istihdam ve sosyal hizmetlere erişimi bakımından son bir yılda yaşanan ihlaller, bu görevin sistematik biçimde yerine getirilmediğini bir kez daha göstermiştir” dedi.

Engellilere yönelik gerçekleştirilen ihmalleri aktaran Ağı, “Geride bıraktığımız yılda; bakımevleri, rehabilitasyon merkezleri ve özel bakım kuruluşlarında ortaya çıkan işkence, kötü muamele, ihmal ve istismar vakaları, kamu denetiminin yetersizliğini acı biçimde gözler önüne sermiştir. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı kurumlarda yaşanan ölümler, kayıtlara bile tam olarak yansımamış, sağlıklı soruşturmalar yürütülmemiştir” diye konuştu.

Ağı, otizmli bireylere yönelik şiddet görüntülerinin, özel eğitim merkezlerinde yaşanan hak ihlallerinin münferit değil, yapısal olduğunu bir kez daha ortaya koyduğunu belirtti. Son bir yıl içinde, engelli bireyin bakım yükünü yalnız başına taşımaya zorlanan ailelerin yaşam hakkını sonlandırdığı vakaların arttığını söyleyen Ağı, şöyle konuştu:

“Engelli bireylerin destek sistemi, bir ‘sosyal koruma ağı’ olmaktan çok uzak kalmıştır. Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme’nin 1. maddesi açıkça engellilerin tüm insan hak ve temel özgürlüklerden tam ve eşit şekilde yararlanmasını sağlama yükümlülüğünü devletlere yüklerken, Türkiye’de engelli yurttaşlarımız hâlâ en temel hak olan ‘yaşama hakkı’ eşiğinde kalmaktadır.

“Sorun sevgi değil, hak ihlali ve ayrımcılıktır”

Diğer yandan, kamu makamları 3 Aralık gününü, bir hak mücadelesi günü olarak değil; ‘sevgiyle engelleri aşma’ söylemine sıkışan bir temenni günü olarak ele almaya devam etmektedir. Oysa engellilik alanında sorun sevgi değil, hak ihlali, ihmal,  erişilemezlik  ve  ayrımcılıktır.  Engelli bireylerin haklarına ilişkin talepler, sadaka ve yardım söylemiyle gölgelenemez.

İzmir Barosu olarak bir kez daha vurguluyoruz engelli bireylerin bakım ve gözetim altında tutulduğu tüm kurumlarda bağımsız izleme mekanizmaları etkin biçimde işletilmeli, maruz bırakıldıkları şiddet ve istismar dosyalarındaki cezasızlık politikasından vazgeçilmelidir. Özel eğitim merkezleri, rehabilitasyon merkezleri ve bakımevlerinde kamera zorunluluğu, şeffaf denetim ve uzman istihdamı sağlanmalıdır. Engelli bireylerin eğitim, sağlık, istihdam ve adalet hizmetlerine erişiminde yaşanan ayrımcılık ve fiziksel ya da dijital erişilemezlik derhal giderilmelidir. Ailelere ücretsiz, nitelikli ve sürekli bakım desteği, psikososyal destek ve güvenli kamusal hizmetler sağlanmalıdır. 2024–2025 döneminde hazırlanan mevzuat değişikliklerinde  yer alan ve hakları kısıtlayabilecek düzenlemeler, STK’lar, barolar ve engelli örgütleriyle birlikte yeniden değerlendirilmelidir.

“Eşit yurttaşlık haklarının hayatta kalma mücadelesine dönüşmesine izin vermeyeceğiz”

Bizler, ne engelli bireylerin insan onuruna aykırı uygulamalara maruz bırakılmasına, ne de eşit yurttaşlık haklarının “hayatta kalma mücadelesi” seviyesine indirgenmesine izin vereceğiz. Engelsiz bir toplum, hak temelli politikalar olmadan mümkün değildir. İzmir Barosu olarak, tüm kamu kurumlarını sorumluluklarını yerine getirmeye; toplumun tüm kesimlerini engelli bireylerle birlikte eşitlik, adalet ve onur temelinde bir yaşam için somut adımlar atmaya davet ediyoruz.” (ANKA)