Kongrenin açılış konuşmasını yapan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, "Enerjide bilindik bütün ezberlerin bozulduğu bir dönemden geçiyoruz. Pandemi, tedarik zincirindeki kırılmalar ve bölgesel krizler fiyatlarda dalgalanmalara neden olurken öngörülemez bir piyasa yapısı meydana getirdi. Enerji, küçük olsun büyük olsun bütün ülkeler için bir milli güvenlik konusu haline geldi. Hayatın her alanının elektrikleştiği bir dünyaya doğru hızla ilerliyoruz. Yapay zeka, nesnelerin interneti ve büyük veri uygulamaları elektrik sektöründe paradigma değişikliklerini tetikliyor, iletim ve dağıtım şebekelerindeki dönüşümü zorunlu kılıyor. 2024'te dünya genelinde 30 bin TWh'in üzerinde elektrik üretildi. Aynı yıl ülkemiz 349 TWh ile dünya üretiminin yüzde 1,1'ini gerçekleştirdi" ifadelerini kullandı.

'ÜLKEMİZİN ENERJİDE DIŞA BAĞIMLILIĞINI DÜŞÜRMEYİ HEDEFLİYORUZ'

Tarımdan sanayiye, konutlardan ulaşıma kadar her sektörün enerji ihtiyacının arttığını vurgulayan Bakan Bayraktar, "Eskiden ülkemizde elektrik tüketimi kış aylarında pik yapardı. Artık yoğun klima kullanımıyla birlikte yaz aylarında yeni tüketim rekorları kırılıyor. Geçtiğimiz temmuz ayı, tüketim rekorları ayı oldu. Toplam elektrik üretimimiz 36,7 milyar KWh'e çıkarak aylık bazda şimdiye kadarki en yüksek değere ulaştı. 29 Temmuz'da da maksimum günlük elektrik üretimi, 1 milyon 250 bin 178 kWh ile zirve yaptı. 2035'te talebimizin en mütevazı tahminlerle her yıl ortalama yüzde 3,5 artarak 510,5 TWh'e ulaşmasını öngörüyoruz. 2035-2055 döneminde ise yıllık ortalama artış oranının yüzde 5,2 düzeyine yükselerek toplam yıllık tüketimimizin 1.406 TWh seviyesine çıkacağını tahmin ediyoruz. Bu talep artışı ve aynı zamanda üretim kaynaklarındaki geçişkenlikler karşısında Türkiye olarak yeni bir enerji mimarisine ihtiyaç duyuyoruz. Bu çerçevede yeni enerji mimarimizi kurgularken dijitalleşmeyi önceleyen duyarlı, esnek ve rasyonel politika setlerini hayata geçirmeye çalışıyoruz. Bir yandan arz güvenliğini tesis etmeye çalışıyor. Diğer taraftan da 'Enerjide Tam Bağımsız Türkiye' mottosuyla ülkemizin enerjide dışa bağımlılığını düşürmeyi hedefliyoruz" dedi.

'HER YIL 12,5 MİLYON TON KARBONDİOKSİT SALINIMINI ENGELLİYORUZ'

Bakan Bayraktar, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Burada yenilenebilir enerji stratejik bir rol üstleniyor. Yenilenebilir enerji kaynakları hem artan enerji talebimizi karşılamaya yardımcı oluyor hem de her yıl dışarıya ödediğimiz 60-100 milyar dolar arasında değişen enerji faturamızı düşürüyor. Tüm bunları yaparken de iklim değişikliğiyle mücadele yolculuğumuzda karbon ayak izimizi küçültüyor. Elektrikte kurulu gücümüz temmuz sonu itibarıyla 120 bin MW'ı aştı. Bunun yüzde 61'ine karşılık gelen 73 bin 477 MW'lık kısmı yenilenebilir enerji kaynaklarından oluşuyor. 2002 yılında rüzgar ve güneşte kurulu gücümüz neredeyse sıfıra yakındı. Bugün, rüzgar ve güneşte kurulu gücümüz toplam 37 bin 118 MW'ye ulaştı. Bu iki kaynağın kurulu güç içindeki payı da yüzde 31'e çıktı. Mayıs ayında Sayın Cumhurbaşkanımızın teşrifleriyle 2024 Yılı Yenilenebilir Enerji Yatırımları Toplu Açılış Töreni'ni gerçekleştirdik. 81 ilde 6 bin 182 elektrik üretim santralini resmi olarak devreye aldık. Kurulu gücümüze toplam yatırım değeri yaklaşık 5 milyar dolar olan 6 bin 818 MW ilave yaptık. Yıllık üretim kapasitesi 23,8 TWh'i bulan bu yatırımlar sayesinde her yıl 12,5 milyon ton karbondioksit salınımını engelliyoruz. Burada üretilen elektriği doğal gazdan karşılasaydık 1,3 milyar dolarlık doğal gaz ithal edecektik."

'CESUR KARARLAR ALDIK'

"Son 23 yılda yenilenebilir enerjide aldığımız cesur kararlarla adeta sessiz bir devrim gerçekleştirdik" diyen Bakan Bayraktar, "Bunu yaparken hukuki altyapıda köklü değişikliklere gittik ve yeni destekler kurguladık. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) ile yenilenebilir enerji tesislerinden üretilen elektrik enerjisi için garantili alım fiyatları üzerinden ödemeler yapmaya başladık. YEKDEM kapsamında hem yenilenebilir enerji yatırımlarını hem de bu alanda kullanılan ekipmanların ülkemizde üretimini destekledik. Yerli aksam desteği, yabancı firmaların ülkemizde üretim tesisi kurmasını veya tedarik zinciri için çeşitli altyapılar oluşturmasını sağladı. Bu destek sayesinde ekipmanların üretimi noktasında ciddi bir konuma geldik. Her biri yaklaşık 8 bin adet parçadan oluşan türbinlerde yerlilik oranı yüzde 65'lere çıktı. Tedarikçi sayımız 500'lere ulaştı ve bu sektör, yaklaşık 50 bin insanımızı istihdam eder hale geldi" açıklamalarında bulundu.

'İLETİM ALTYAPIMIZI GÜÇLENDİRECEĞİZ'

Bakan Bayraktar, "Sayın Cumhurbaşkanımız geçen yıl Bakü'de düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı COP 29'da Yenilenebilir Enerjide 2035 Yol Haritamızı dünya kamuoyu ile paylaştı. 2035 yılına kadar; güneş ve rüzgar enerjisinde 120 bin MW kurulu güce ulaşacağız. İşletmelerdeki santraller için hibrit kapasite tahsisleri ve öz tüketim amaçlı kapasite tahsisleri yapacağız. Bu dönüşümü sağlıklı yönetebilmemiz için elbette güçlü bir iletim ve dağıtım altyapısı olmazsa olmaz bir konu. Geçen nisan ayında İspanya'nın tamamını, Portekiz ve Fransa'yı da kısmen etkileyen büyük çapta elektrik kesintileri yaşandı. Ulaşım ağlarının sekteye uğraması, mobil şebekelerin çökmesi nedeniyle adeta hayat felce uğradı. Bu yaşanan, dengeli bir üretim portföyünün ve güçlü enerji altyapısının ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor. Bu nedenle biz de iletim altyapımızı güçlendireceğiz. 14 bin 700 kilometre uzunluğunda ve 40 GW kapasiteli HVDC hat inşa edeceğiz. AC şebekemiz için ilave 15 bin kilometrelik hat yapacağız. Enterkoneksiyon kapasitemizi, ihracatta 6 bin 750 MW ithalatta ise 6 bin 600 MW seviyesine çıkaracağız. Yalnızca bu iletim altyapı yatırımına 28 milyar dolar ihtiyaç duyuyoruz" ifadelerini kullandı.

'ÇED, DİĞER İZİN SÜREÇLERİ İLE EŞ ZAMANLI OLARAK YÜRÜTÜLECEK'

Yatırımların daha hızlı bir şekilde hayata geçmesi için reform niteliğinde bir kanunun hayata geçtiğini dile getiren Bakan Bayraktar, "2035 hedeflerimize ulaşmak için izin ve onay süreçlerini sadeleştirerek yatırımların daha hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi de büyük önem taşıyor. Buradan hareketle Gazi Meclisimiz reform niteliğinde bir kanunu hayata geçirdi. Meclisimizden geçen düzenleme ile çevresel etki değerlendirme yani ÇED süreci, diğer izin süreçleri ile eş zamanlı olarak yürütülecek. RES ve GES projeleri için ana kuş göç yolları dışında kalan projelerde ÇED aşamasında ornitolojik gözlem zorunluluğu olmayacak. Önlisans veya üretim lisansı bulunan tesislerin; imar planları ve yapı ruhsatları, yapı kullanma izin belgesi ve iş yeri açma ve çalışma belgesi Bakanlığımızca da onaylanabilecek, düzenlenebilecek. Rüzgar ve güneş enerjisi projeleri için orman izin süreci, önlisans döneminde verilen ve üretim lisansının alınmasıyla birlikte üretim lisansı sonuna kadar uzatılan tek bir izin olacak şekilde yürütülecek. Önlisans veya üretim lisanslı tesisler için gerekli olan özel mülkiyete konu taşınmazların temini amacıyla Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından doğrudan acele kamulaştırma kararı alınabilecek. Ayrıca, YEKA ilan edilen alanların mera vasıf değişikliği işlemleri, YEKA yarışmaları yapılmadan önce bakanlığımız tarafından ilgili idareler nezdinde yürütülebilecek" dedi.

'HER YIL 2 BİN MW'LIK RÜZGAR VE GÜNEŞ SANTRALİ YARIŞMASI YAPILACAK'

Her yıl 2 bin MW'lık rüzgar ve güneş santrali yarışması yapacaklarını ifade eden Bakan Bayraktar, "Geçtiğimiz ocak ve şubat ayında YEKA RES-2024 ve YEKA GES-2024 yarışmalarını gerçekleştirdik. Aralarında uluslararası yatırımcıların da olduğu çok sayıda firma yarışmalara ilgi gösterdi. Kamuoyuna açık ve şeffaf bir şekilde yapılan ihaleler, oldukça ciddi rekabete sahne oldu. 220 milyon doları bulan bir katkı bedeli karşılığında bu kapasite yatırımcılarımıza tahsis edilmiş oldu. 2025 yılında YEKA RES ve GES için kasım ve aralık ayında bin 150 MW rüzgâr ve 850 MW güneş olmak üzere toplam 2 bin MW'lık kapasite tahsisi için yarışma yapacağız. Rüzgar enerjisine dayalı santraller; Sivas, Balıkesir, Aydın, Denizli ve Kütahya'da kurulacak. Büyüklükleri 110 MW ila 500 MW arasında değişecek toplam 6 proje olacak. Güneşte ise Elazığ, Kahramanmaraş, Erzurum, Bolu, Eskişehir, Mardin ve Van'da büyüklükleri 40 MW ila 260 MW arasında değişen YEKA GES için 9 yarışma düzenleyeceğiz" ifadelerini kullandı.

'ALIM GARANTİSİ OLACAK'

"Geçen yıl Kıyı Kanunu'nda yapılan değişiklikle denizler, baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerde yenilenebilir enerji üretim santralleri kurulabilmesinin önü açılmıştı" diyen Bakan Bayraktar, "Bu kapsamdaki ilk yüzer güneş santrali için de ihalemizi yapacağız. Manisa'da bulunan Demirköprü HES rezervuar alanında yüzer GES kurulumu amacıyla 35 MW büyüklüğünde bir kapasiteyi tahsis edeceğiz. Yarışma başvurularında birim elektrik enerjisi alım fiyatı için teklif edilebilecek tavan fiyat 5,50 Avro-cent/kWh olacak. Rüzgar enerjisine dayalı yarışmalar için 3,50 Avro-cent/kWh, güneş enerjisine dayalı yarışmalar için 3,25 Avro-cent/kWh'e kadar açık eksiltme yöntemi uygulayacağız. Taban fiyata ulaşılması durumunda minimum 10 bin Avro/MW başlangıç bedeli üzerinden katkı payı artırılması yöntemiyle yarışmalara devam edeceğiz. YEKA-RES yarışmalarında serbest piyasada satış süresini 72 ay, YEKA-GES yarışmalarında ise 60 ay olarak belirledik. Serbest piyasada satış süresinin tamamlanmasının ardından 20 yıl süreyle ihale bedeli üzerinden alım garantisi olacak. Ayrıca kullanılacak aksamlarda daha önceden olduğu gibi asgari yerlilik oranını arayacağız. RES ve GES olmak üzere toplamda 16 yarışmaya başvuracak ve daha sonra ihalelere iştirak edecek firmalara başarılar diliyorum. Yarışmalarımızın ülkemize, sektörümüze ve yatırımcılara hayırlar getirmesini temenni ediyorum" dedi.

'14 GW'A ULAŞMIŞ KURULU GÜCÜMÜZLE AVRUPA'DA 6'NCI, DÜNYADA 12'NCİYİZ'

Dünya enerji sistemlerinin köklü bir dönüşümden geçtiğini, rüzgar ve güneşte rekabetin arttığını, teknolojinin hızla geliştiğini ifade eden TÜREB Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erden ise "Ülke olarak kısa sayılabilecek bir zamanda, kömür, hidro, doğal gaz ekseninden rüzgar, güneş, depolama eksenine doğru güçlü bir geçiş yaşadık. Artçı şoklarıyla beraber de geçişi yaşamaya devam ediyoruz. Fakat, bu geçişin akıllı, maliyet etkin ve teknoloji odaklı yürütülmesi mutlaka yüksek stratejik önemdedir. Bugün 14 GW'a ulaşmış kurulu gücümüzle Avrupa'da 6'ncı, dünyada 12'nciyiz. Yatırım ve izin süreçleri devam eden çok güçlü bir portföyümüz var: 18,5 GW depolamalı proje, 2 GW'ınüzerinde devam eden YEKA, 600 MW lisanssız kapasitemiz mevcut. Bu tablo, rüzgarda büyürken enerjide dışa bağımlılığımızı da azalttığımızı ve daha da azaltacağımızı gösteriyor. Bu potansiyel ilerlemeyi sağlayacak temel, Ulusal Enerji Strateji Belgesi ve geçtiğimiz yıl Bakanımız tarafından açıklanan 2035 Yenilenebilir Enerji Vizyonudur. Bu vizyonla 2035 yılında 120 GW yenilenebilir enerji hedefi ve bunu sağlamak üzere yapılacak büyük altyapı yatırım planları ortaya konmuştur. Bu vizyon doğrultusunda devam edecek ilerlemenin önünü açacak en kritik adım ise büyük bir gayretle tamamlanan 'Süper İzin' düzenlemesidir. Yaklaşık 1,5 yıllık titiz bir hazırlık sürecinin ardından yasalaşan bu düzenleme ile rüzgar yatırımlarında 48-60 ay sürebilen önlisans ve izin süreçlerini 24 ayın altına indirme imkanına kavuştuk" diye konuştu.

Öte yandan TÜREB Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erden, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar'a Sarnıç mevkinde yanan alanın yeniden ağaçlandırılması kapsamında 500 fidan bağışının yapıldığını gösteren sertifika takdim edildi.

Bakan Bayraktar İzmir Valiliği ziyaretinin ardından AK Parti İzmir İl Başkanlığı'nda partililerle bir araya geldi. Bakan Bayraktar kentten ayrıldı. (AA-DHA)