Büyükşehir'den yangınlar için acil eylem planı

İzmir Büyükşehir Belediyesi, orman yangınları ile mücadeleye yönelik “Belediyeler İçin Orman Yangını Acil Eylem Planı” hazırladı. Sadece yangın anını değil, sonrası ve gelecekteki olası yangınları önleme ve iyileştirme süreçlerini de kapsayan, bütüncül ve veriye dayalı bir yol haritası sunan Büyükşehir Belediyesi, orman yangınlarına karşı yerel yönetimlerin alması gereken tedbirleri ve müdahale adımlarını detaylandıran kapsamlı bir strateji sunuyor.

Yangınla mücadelede rehabilitasyon, afet sonrası dayanıklılık artırma ve uzun vadeli iletişim stratejilerini içeren eylem planı kapsamında hedef; İzmir’i, tüm paydaşlarla sürecin bir parçası haline getirerek, kentin daha dirençli ve sürdürülebilir bir geleceğe hazırlanmasını sağlamak. Plan; yangın öncesi teknolojik izleme sistemlerinden yerel halkın eğitimine, yangın sonrası ise ekosistem restorasyonundan sel riskine karşı önleyici adımlara kadar birçok uygulamayı içeriyor. Ayrıca yerel yönetimlerin kapasitesini artırmaya yönelik araç, personel, protokol ve tatbikat çalışmaları ile kırsal-kent arakesitinde bilinçlendirme ve denetim faaliyetlerine de yer veriliyor. İzmir’in yangınlarla mücadelesine rehberlik edecek plan, tüm yerel yönetimlere de ilham vermeyi amaçlıyor. 

12 aylık süreç 3 ana başlıkta değerlendirildi  

İzmir Planlama Ajansı tarafından hazırlanan Belediyeler İçin Orman Yangını Acil Eylem Planı; orman yangınlarının doğrudan etkilerini en aza indirmek, kısa, orta ve uzun vadede iyileştirme süreçlerini yönlendirmek amacıyla 12 aylık bir acil eylem programı içeriyor. Plan kapsamında yangınların başladığı andan itibaren uygulanmak üzere bir yıllık süre, üç ana faza ayırıldı. Buna göre; ilk 48 saat acil müdahale, 1 hafta ile 4 aylık süreç tespit ve rehabilitasyon, 3 ile 12 aylık süreç de iletişim ve planlama şeklinde belirlendi. 

Bütüncül bir çalışma sunuyor

İlk aşamada, yangına hızlı müdahale edilmesi ve hasarın minimize edilmesi amaçlanıyor. İkinci aşama yangının çevresel ve toplumsal etkilerinin değerlendirilmesini ve zarar gören bölgelerin rehabilitasyonu, üçüncü aşamada ise yangınla ilgili bilgi paylaşımı, toplumsal farkındalık çalışmaları ve gelecekte benzer olaylara karşı planlama süreçlerine yönelik hazırlıkların ne olacağı ve ne şekilde yapılabileceğini kapsıyor. Yangın anında koordinasyonun sağlanması, söndürme çalışmalarına destek verilmesi, “Tek Sağlık” yaklaşımını da destekleyecek şekilde zarar gören insanların, hayvanların ve doğal alanların tespit edilip korunması gibi birçok temel faaliyet de acil eylem planı içeriğinde yer alıyor. 

53 saatlik yangın kayıtlara geçti

Acil Eylem Planı’nda, yangınların çıkış nedenleri de paylaşıldı. 2012-2023 yılı istatistiklerine göre yangınların yüzde 87’sinin insan kaynaklı, yüzde 13’lük kısmının ise yıldırım kaynaklı olduğu açıklandı. İzmir’in 2013-2023 yılları arasında yıllık ortalama 165 yangın ile Muğla ve Antalya’dan sonra en fazla orman yangınının meydana geldiği kent olduğu belirtildi. Son 12 yıl içindeki en büyük yangın ise 18 Ağustos 2019’da kayıtlara geçti. 53 saat süren ve 4 bin hektardan fazla alanın yanmasına neden olan yangının çıkış nedeni ise belirlenemedi. 

İzmir’de yıllık ortalama 12 bin yangın çıkıyor

14 Ağustos 2024 tarihinde Karşıyaka’da başlayan yangın ise yerleşim alanlarına, sanayi tesislerine ve kent içindeki parklara zarar verdi. 19 Eylül 2024 tarihi itibarıyla 116 yangında 4 bin 260 hektar zarar gördü. Haziran ayındaki yangınların ağırlıklı çıkış nedeni “anız” yangınları olarak kayıtlara geçti. İzmir’de yıllık ortalama yangın sayısı 12 bin iken bunun yüzde 72’si, üzerinde yapı olmayan kırsal yangın olarak nitelendiren arazilerde meydana geldi. 

İkinci bir afet riskine dikkat çekildi

Karşıyaka’da geçen yıl yanan orman alanlarının büyük çoğunluğu, 1995 yılında gerçekleşen ve 65 kişinin hayatını kaybettiği selden sonra toprak muhafaza ve sel kontrol çalışmaları kapsamında ağaçlandırılan bölgeyi oluşturuyor. Üzerindeki bitki örtüsünü kaybeden alanın, ikinci bir afet riski taşıdığı da Acil Eylem Planı’nda yer aldı. 

İzmir Büyükşehir Belediyesi neler yaptı?

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Afet İşleri Dairesi Başkanlığı’na bağlı İzmir İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ile orman yangınlarına karşı teknolojik izleme ve erken uyarı sistemleri kullanarak yangın öncesi hazırlıklarını güçlendirdi. 443 su tankeri dağıtıldı; yerel halkın yangın önleme eğitimleri ile gönüllülerin eğitimi sağlandı. İlk müdahale ekipleri planlaması sayesinde kritik noktalara konuşlanan ekipler, hızlı müdahaleye olanak tanıdı. Ormana bitişik alanlarda acil durum hazırlıklarını içeren Dirençli Köy Projesi ve şehrin orman yangını risk haritası da yangın öncesi koruma stratejilerini destekledi. Ayrıca, ikincil afetlere karşı önleyici planlar ve yangın sonrası ekosistem restorasyonu çalışmaları ile doğa ve toprak koruma önlemleri detaylandırıldı. Süreç boyunca geliştirilen izleme ve değerlendirme mekanizması, Akıllı İhbar Sistemi (AİS) ve yangınla mücadeledeki diğer dijital sistemlerin etkinliği sürekli izlendi. Afet yönetim bilgi sistemi AYSİS ile de karar destek süreci mekânsal bilgilere dayalı olarak yönetildi. 

Acil Eylem Planı kapsamında yapılacak çalışmalardan bazıları

İzmir Büyükşehir Belediyesi; yangın sonrası özellikle risk altındaki kentsel ve yarı kentsel alanlar ile su kenarı ekosistemleri içinde yer alan yerleşim yerlerinde sel riskinin en aza indirilmesi için çalışacak. Dere ve taşkın yatağındaki binalar tespit edilecek. Tersip bentlerinin ve ıslah sekilerinin durumu, etkinlikleri ve yenileme ihtiyacı değerlendirilerek gerekli adımlar atılacak. Küllerin içme suyu havzalarına ve su ekosistemlerine (göl, akarsu, deniz) etkisi değerlendirilecek, önlemler alınacak ve süreç izlenecek. 

Yangına dayanıklı bitki türlerinin dikilecek

Yanan alanların bakımının ve iyileşmesinin sağlanması da yine eylem planı kapsamında hayata geçirilecek. Doğal ve yangına dayanıklı bitki türlerinin dikimine öncelik verilerek, toprak iyileştirme çalışmaları uygun dikim mevsimi gözetilerek yapılacak. Olası bir yangına karşı hidrantların (yangın musluğu) kapasite durumu, bakımları yapılacak ve inceleme sonucunda ihtiyaç duyulan yerlere hidrantlar konumlandırılacak. Bununla birlikte Orman Bölge Müdürlüğü ile görüşülerek onların da ihtiyaç duydukları ya da gerekli noktalara teminin sağlanması amacıyla ortak bir çalışma gerçekleştirilecek. Orman, kırsal ve kent yangınları konusunda Ege-Akdeniz bölgesindeki belediyeler arasında iş birlikleri kurulacak ve tecrübe aktarımı sağlanacak.

Paydaşlarla iş birlikleri yapılacak

Belediye itfaiye birimlerinin araç, gereç, personel sayısı gözden geçirilecek. İtfaiye teşkilatını etkin kullanabilmek için yetki ve sorumluluklarını da içeren kapasite artırım çalışmaları yapılacak. Orman Genel Müdürlüğü (OGM), AFAD gibi paydaşlarla iş birliği ve eş güdüm sağlanarak, yangın esnasında yapılacak müdahale, lojistik, iletişim gibi konulara ilişkin protokoller hazırlanacak. Haberleşme, araç takip sistemi, yangın koordinasyon merkezi gözden geçirilecek ve ortak tatbikatlar gerçekleştirilecek. Kırsal yangınların önlenmesi için orman-kırsal-kent arakesitinde anız yakma, bahçe artıklarının yakılması gibi yangın çıkış nedenlerine karşı bilinçlendirme ve denetim çalışmaları yapılacak. Çiftçilerin orman sınırındaki tarlalarında anızları sürerek, elektrik direkleri çevresini işleyerek ve yanıcı maddeleri bertaraf ederek bakım çalışmalarının teşvik edilmesi sağlanacak.

Yangın tehlike ve risk haritaları oluşturulacak 

Arıcılar, çobanlar, inşaat ve balya makinesi ile biçerdöver operatörleri yangınlar konusunda bilinçlendirilecek, yangınlara ilk müdahale konusunda eğitilecek. Gerekirse yangın söndürücüler verilecek araçların bakımlarının yapılması teşvik edilecek. Havai fişek, dilek balonu gibi yangın çıkarması olası faaliyetleri yasaklanacak ve denetimler yapılacak. Varsa vahşi çöp depolama alanları kapatılacak ve bunların çevresinde yangınlara karşı önlemler alınacak. Yangın tehlike ve risk haritaları oluşturulacak. Binaların ve tesislerin yangınlara karşı korunmasına yönelik rehber hazırlanacak. Şehir planlarında imar izinleri ve koruma zonları için revizyon hazırlanacak.