İddianameden detaylar: 41 milyonluk kira ödemesi, yüzde 1 seviyesindeki inşaat!

İzmir Büyükşehir Belediyesi iştiraki İZBETON'a yönelik operasyonda kooperatiflerdeki usulsüzlüklere yönelik soruşturma kapsamında eski Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer ve CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu'nun da aralarında bulunduğu 11'i tutuklu, 65 şüpheli hakkında iddianame hazırlandı. İddianamede, iştirak halinde ve zincirleme şekilde, 'kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık', 'kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak nitelikli dolandırıcılık', ‘tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında nitelikli dolandırıcılık' ve bu suçlara teşebbüs suçlarından 3'er yıldan 45'er yıla kadar hapis cezası istemiyle iddianame hazırlandı.

İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve Örgütlü Suçlar Bürosu ile Organize Suçlar Bürosu'ndan Sorumlu Başsavcı Vekili Necati Kayaközü tarafından hazırlanan iddianamede, Hazine ve Maliye Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve İZBETON'un suçtan zarar gördükleri belirtildi. İddianamede İZBETON yetkililerince Örnekköy 3 ve 4'üncü etap bölgesiyle Gaziemir 1'inci etap, Karabağlar 3 ve 4'üncü etap bölgelerinde kat karşılığı inşaat işlerinde usulsüzlükler yapıldığı; yapılan denetimler neticesinde konaklama, seyahat, uçak bileti, yemek ve organizasyon giderlerinde usulsüzlükler tespit edilip soruşturma başlatıldığı belirtildi. İddianamede eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer'in İZBETON Yönetim Kurulu Başkanı, CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu'nun ise S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı olduğu vurgulandı.

'YÖNETİM KURULU KARARI OLMADAN PROTOKOL İMZALANMIŞ'

İddianamede İZBETON'un Örnekköy'de 584 konut ve 27 iş yerinin yapımıyla ilgili 19 Aralık 2021'de kuruluşu tescil edilen S.S. İş Dünyası Konut Yapı Kooperatifi ile 13 Aralık 2021'de İZBETON Genel Müdürü Heval Savaş Kaya tarafından münferiden herhangi bir yönetim kurulu kararı olmaksızın protokol imzalandığı belirtildi. Tesliminden itibaren geçen 2,5 yıllık süreçte inşaatın halen yüzde 19,92 seviyesinde bulunduğu belirtildi. Örnekköy Kentsel Dönüşüm alanında 4'üncü etap olarak belirlenen alanda yapılması planlanan ev ve konutlar için İzmir Büyükşehir Belediyesi ile İZBETON arasında imzalana protokolden bir yıl sonra İZBETON ile 7 Ocak 2022'de S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi arasında Heval Savaş Kaya tarafından yönetim kararı olmaksızın protokol imzalandığı belirtildi. Bu etabın fiziki seviyesinin de yüzde 32,45 olduğu iddianamede yer aldı. Kooperatiflerle yapılan sözleşmelerde İZBETON'a toplam 6 daire bırakılması yazdığı belirtildi. 4'üncü ve 3'üncü A2 blokta tabliye ve kiriş donatılarına ait deney sonuçlarının fenni şartlara uygun olmadığı, mühürlendiği ve hatalı imalatların yıkımının gerçekleştirildiği belirtildi.

'41 MİLYONU AŞKIN KİRA ÖDEMESİ'

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 3'üncü etapta 154, bağımsız bölümde 98, 4'üncü etapta 149 ve bağımsız bölümde 161 kişi için 2024 yılı haziran ayı sonu itibarıyla toplam 41 milyon 935 bin 79 lira hak sahiplerine kira ödemesi yapıldığı, gecikmeler sebebiyle ödemelerin yapılmaya devam edeceği vurgulandı. Sözleşmelerin herhangi bir yönetim kurulu kararı alınmadan genel müdür tarafından tek başına imzalanıp yürürlüğe konulduğu bu durumun yasa ve usule aykırı olduğu iddianamede yer aldı. Genel Müdür Kaya'nın tek başına yapmış olduğu işlemlerin tamamlanmasından 1,5 yıl sonra sözde yönetim kurulunun bilgileri dahilinde yapılıyormuş gibi gösterip kararın imzalandığı ve görevlerini kötüye kullandıkları vurgulandı. Bu sebepten ötürü Soyer'in de aralarında bulunduğu yönetim kurulu üyelerinin sorumlu olduğunun altı çizildi. İşlerin gecikmesi dolayısıyla arsa sahipleri ile kooperatiflere üye olan vatandaşların mağduriyetlerine sebep olunduğu, kooperatifler tarafından yürütülen faaliyetlerin yasa ve usule aykırı olduğu bilinmesine rağmen bunlara göz yumulduğu da belirlendi.

'VATANDAŞLAR MAĞDUR EDİLDİ'

İddianamede Gaziemir İlçesi Aktepe ve Emrez Mahalleleri Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı 1'inci etap, Karabağlar İlçesi Uzundere Mahallesi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı 3'üncü ve 4'üncü etapta kat karşılığı inşaat işlerine ilişkin kooperatifler ve İZBETON arasında yapılan anlaşmalara dair usulsüzlükler de yer aldı. S.S. İş İnsanları Örnekköy Konut Yapı Kooperatifi ile İZBETON arasında 7 Ocak 2022 imzalanan protokolün yüklenici kooperatif olarak yönetim kurulu üyeleri Şenol Aslanoğlu ile Dilek Coşkun'un imzasının bulunduğu, idare olarak da İZBETON kaşesi altında tek imzanın yer aldığı belirtildi. Belediyeye müracaat eden arsa sahiplerinin iyi niyet ve güven yöntemiyle arsalarını temin etmek suretiyle onlara kat karşılığı inşaat yapılarak ev teslimi sağlanmak üzere güven duygularının sağlandığı belirtildi. İZBETON'un bu yapımları gerçekleştirmek yerine ihale işlemlerini de yapmadan doğrudan sözleşme ile bu işi yapma yetkilerine sahip olmayan kooperatiflere devrettiği belirtildi. Kooperatiflerin yapım yetkisi olmamasına rağmen devraldığı işleri alt taşeron şirketlere devrettiği ve mağdurlardan para alındığı vurgulandı. Söz konusu işlerde yarar sağlanan kişilerin kooperatif sorumluları ile kooperatiflerce işin devri sağlanan şüpheliler olduğu, vatandaşların ise mağdur edildiğinin altı çizildi.

'YÜZDE 1 SEVİYESİNDE İNŞAAT'

Aktepe ve Emrez Mahallesi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı'nın iş bitirme tarihinin 31 Ekim 2025, Uzundere Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı 3'üncü etabın iş bitirme tarihinin 26 Ocak 2026, Uzundere Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı 4'üncü etabın 21 Ocak 2027 olması sebebiyle suçun ortaya çıkarıldığı ancak bilirkişilerce iş yapımı devam etmesi nedeniyle zarar tespit edilemediği belirtildi. Her ne kadar zarar oluşmasa da vaat edilen işlerin yüzde 9,77, yüzde 5,36 ve yüzde 1 seviyelerinde olduğu vurgulandı. Şüphelilerin kendilerine sağlanan güven duygularını bilerek ve isteyerek zedeledikleri, basiretli bir tacir gibi hareket etmedikleri, dolayısıyla suçun bu hali ile tamamlanmış olduğunun kabul edilmesi gerektiği ancak teşebbüs aşamasında kaldığı belirtildi. Bu sebeplerden ötürü Tunç Soyer'in de içinde bulunduğu 40 sanığın fikir ve iş birliği içinde suçu işlediklerine atıfta bulunuldu.

'11 FATURANIN ASLI İBRAZ EDİLEMEDİ'

İddianamede İZBETON'un 2021-2024 yılları arasında konaklama, seyahat, uçak bileti, yemek ve organizasyon giderlerine ilişkin tutarı KDV hariç 5 bin TL ve üzerinde olanlarla ilgili olarak yapılan incelemede; toplam tutarı KDV dahil 5 milyon 937 bin 136 lira olan 129 adet fatura ödemesine ait ödemelerin şirket faaliyeti ile ilgisini kanıtlayan herhangi bir bilgi ve belgenin bulunmadığı belirtildi. Fatura arkalarının genel müdür, genel müdür vekili ve genel müdür yardımcısı tarafından imzalanması veya paraflanması suretiyle verilen talimata göre ödendiğinin tespit edildiğinin altı çizildi. Söz konusu 129 faturanın 3 milyon 492 bin liralık kısmının harcama bedeli, 1 milyon 366 bin 32 liralık kısmının organizasyon bedeli, 2 milyon 203 bin 1 liralık kısmının otel konaklama bedeli, 1 milyon 356 bin 756 liralık kısmının yemek gideri olduğunun altı çizildi. Harcamanın 62 bin 66 lirasının yurt dışı, 945 bin 786 liralık kısmının da yurt içi uçak bileti olduğu belirtildi. 129 adet faturanın toplam tutarı KDV dahil 983 bin 649 lira olan 11 adet faturanın aslı ibraz edilemediğinden faturaların kimin tarafından imzalandığı ya da paraflandığının tespit edilemediği kaydedildi.

'İZBETON ZARARA UĞRATILDI'

Toplam tutarı KDV dahil 3 milyon 989 bin 879 lira olan 107 adet faturadaki imza veya parafın dönemin Genel Müdürü Heval Savaş Kaya'ya, toplam tutarı KDV dahil 835 bin 083 lira olan 9 adet faturadaki imza ve kaşenin dönemin Genel Müdür Vekili Hüseyin Şimşek'e, toplam tutarı KDV dahil 28 bin 524 lira olan 2 adet faturadaki imza ve kaşenin Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Alphan Bozan'a ait olduğunun tespit edildiği belirtildi. Bu sebeplerden ötürü Heval Savaş Kaya, Hüseyin Şimşek ve Mehmet Alphan Bozan'ın şirket zararına sebebiyet verdikleri, gerekli dikkat ve özen sorumluluklarını yerine getirmeyen şüphelilerin tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında hileli davranışlar ile İZBETON'u zarara uğrattıklarının altı çizildi.

'HAYATIMI İZMİR'E ADADIM'

İddianame şüphelilerin ifadeleri de yer aldı. Soyer üzerine atılı suçlamaları reddederken, dar gelirli vatandaşları ev sahibi yapmak için projeye girdiklerini söyledi. Soyer’in ifadesi iddianamede şu şekilde yer aldı:

"Vatandaşın cebinden az para çıkmasını hedefledik. Ancak müteahhitler eklenecek yüzde 20 oranını yeterli görmedikleri için kat maliklerinin çok daha ağır bedeller ödemesi durumu ile karşı karşıya kaldılar. Vatandaşın daha düşük bedeller ile inşaat yapabilmesi için kooperatifleşmeleri çözümünü ürettik. İZBETON yüzde 1 gibi KDV oranından dolayı çok düşük bedelle vatandaşa çok düşük ücretlerde müteahhitlik hizmeti vermesinin önünü açmıştır. Bayraklı bölgesinde uyguladığımız Halk Konut projelerinden ilham alarak ihalelere öncelikle İZBETON'u sokmaya ve bu şirket adına kurulacak kooperatiflerle inşaatları yapmasına karar verdik. İZBETON tarafından kooperatiflere işin verilmesi, benim dahil olmadığım bir konudur. Bu Heval Savaş Kaya tarafından sözleşmeler dahilinde yapılmıştır. Kooperatiflere yapılan devirde ise herhangi bir usulsüzlük olduğunu da düşünmüyorum. Hayatımı şehrime, memleketime, insanlara, doğaya adadım. Bu suçlama bütün bu hikayeye yakışmaz. Bunu bana yakıştırmaya çalışmayın. Yazdığım kitabın ilk cümlesi der ki bizi bilen bilir bilmeyene kendi gibi bilir. Mevlana'nın bu sözü ifademin son sözü olsun. Üzerime atılı bulunan suçlamaları da kabul etmiyorum."

'HAKKIMDA AÇILMIŞ HUKUK DAVASI YOK'

CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu'nun da hakkındaki suçlamaları reddedip, "Kooperatif başkanlığı yaptığım yerde, alt yüklenici olduğumuz dönemde, bizim de alt yüklenicimize iş vermek ihale değildir. Dolayısıyla ihaleye fesat karıştırma konusu ile ilgili suçlanamam. Ben bu kooperatifte sadece 1 yıl süre ile kooperatif başkanı olarak görev yaptım. Ayrıldıktan sonra da yeni yönetim tarafından ibra edildim. Ayrıca ben bıraktıktan sonra da inşaatlar devam etmiştir. Bütün belirttiğim hususlar doğrultusunda da ortada dolandırıcılık konusu yoktur. Ayrıca inşaatın gecikmesi de hukuk davalarının konusudur. Her bir vatandaş alacaklı olduğunu düşündüğü konularda hukuk davası açabilir. Hakkımda açılmış hiçbir hukuk davası yoktur. Yargılamadan kaçmam" dediği iddianameye girdi.

'BELEDİYE KENDİ KONTROLÜNDEKİ İNŞAATI MÜHÜRLEDİ'

İZBETON eski Genel Müdürü Heval Savaş Kaya'nın ifadesi de iddianamede yer aldı. İfadesinde İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay'ın sözleşmeleri feshettiğini söylediği belirtildi. Kaya'nın ifadesinde, "İyi niyetle ve yasalara aykırı olmayan bir şekilde süreç yürütürken kamu zararı ortaya çıkmaması için tüm önlemleri almış olduk. Halen bütün tapular Belediye adına kayıtlı olup kamunun zarara uğraması söz konusu değildir. İmzaladığımız bu kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde sayısını hatırlamadığım daire İZBETON'A kalmıştır. Kooperatiflerle kat karşılığı inşaat sözleşmesi yapıldıktan sonra söz konusu sözleşmeler İBB Kentsel Dönüşüm Daire Başkanlığı'na bildirilmiştir. Zaten işlerin yapılmasına ilişkin kontrol ve denetim Kentsel Dönüşüm Daire Başkanlığı'na aittir. Söz konusu projelerin temel atma törenleri Türkiye de bir ucuz maliyetli inşaat yapma modeli olarak görülmüş, dönemin Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Cumhuriyet Halk Partisi üst düzey yöneticileri Tunç Soyer, Cemil Tugay ve belediye ilgili birim yetkilileri de katılmıştır. Daha sonra kimi belediye bürokratlarının sürece uyumsuz ve negatif müdahaleleri ile projeler olumsuz etkilenmiş ve hatta belediyecilik tarihinde bir ilk olarak bir belediye birimi kendi kontrolü altındaki bir inşaatı mühürlemiştir. Herhangi bir şekilde kamu zararı oluşmamıştır. Bir suç kastı yoktur. Tapuların tamamı halen belediyelerdedir. 2024 yılı seçimlerinden sonra yeni belediye başkanı projelerin daha süresi olmasına rağmen kooperatiflerle sözleşmeleri tek taraflı olarak feshetmiştir. Varsa ortada bir zarar zararın doğmasına sebebiyet vermiştir" diye yer verildi.

'İŞTİRAK HALİNDE SUÇ'

İddianamede sanıklar hakkında iştirak halinde ve zincirleme şekilde, 'kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık', 'kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak nitelikli dolandırıcılık', "tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında nitelikli dolandırıcılık' ve bu suçlara teşebbüs suçlamalarıyla Soyer ile CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu'nun da bulunduğu 11'i tutuklu 65 şüpheli hakkında 3'er yıldan 45'er yıla kadar hapis cezası talep edildi. Dosya ağır ceza mahkemesine gönderildi.

Soruşturma kapsamında 'asfalt kaplaması, yol ve inşaat bakım onarım ve yenileme' ile 'iş makinesi ve araç kiralanması hizmet alımı' işlerine yönelik yürütülen soruşturmanın ardından hazırlanan 2 iddianame de asliye ceza mahkemelerine sunulmuştu. (DHA)