İzmir'de kazı alanında sıra dışı buluntu

UNESCO Dünya Miras Listesi'ndeki Efes Antik Kenti'nde bu yılki kazılarda Roma dönemine ait mermer küvet ile erkek heykeli bulundu.

Kültür ve Turizm Bakanlığının "Geleceğe Miras Sonsuz Efes" projesi kapsamında yürütülen kazı ve restorasyon çalışmaları sürüyor. Proje kapsamında ören yerinde yeni ziyaret alanları ve gezi rotaları oluşturulurken yeni buluntular da gün yüzüne çıkıyor.

Stadyum Caddesi'ndeki çalışmalar sırasında, Efes'in Romalı zengin ailelerinin yaşadığı "Yamaç Evler"e ait olduğu değerlendirilen mermer küvet bulundu.

Bölgesel bir mermer türü olan "Greco Scritto"dan imal edilen küvet, 146 x 73 santimetre uzunluğa ve 60 santimetre yüksekliğe sahip.

- "Sıra dışı bir buluntu"

"Geleceğe Miras Sonsuz Efes" projesi koordinatörü Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Aybek, AA muhabirine, çalışmaların Efes Müzesi, Avusturya Arkeoloji Enstitüsü, Kültür ve Turizm Bakanlığı birimleriyle ortak bir çalışma modeliyle yürütüldüğünü söyledi.

Efes'te yıllar içinde bitki örtüsüyle kapanmış alanların temizlendiğini, kazılarda müze koleksiyonuna önemli eserler kazandırıldığını belirten Aybek, özellikle Stadyum Caddesi'ndeki çalışmaların dikkat çekici sonuçlar verdiğini aktardı.

Cadde üzerinde bu yılki çalışmalar sırasında bulunan mermer küvetin M.S. 1. yüzyıla tarihlendiğini belirten Aybek, antik dönemde hamam ve yıkanma kültürünün önemine dikkati çekti.

Roma döneminde bu kültürle ilgili büyük anıtsal yapılar inşa edildiğini, bunlardan en önemlilerinden birinin yine Efes'teki Liman Hamamı olduğunu ifade eden Aybek, şunları kaydetti:

"Yaklaşık 70 bin metrekare bir alana sahip, Roma dünyasının en büyük yapılarından biri ama bunlar kamusal yapılar ve kalabalık kitlelere hizmet veriyorlar. Bunun dışında ev kullanımına yönelik küçük küvetler de var. Bu küvet onlardan biri. Sıra dışı bir buluntu çünkü her zaman rastlayabileceğimiz bir eser değil. Yamaç Evler'e ait olduğunu değerlendiriyoruz. M.S. 1. yüzyılda kullanılmış olmalı. Biz bunu tiyatro çalışmaları sırasında tespit ettik. Boyutları bakımından evde kullanıldığını değerlendiriyoruz."

- Zengin ailelerin banyo küveti çeşme yalağı olarak kullanılmış

Aybek, antik dönemde küvet ve tekne tipi lahitlerin de bulunduğunu ancak eserin boyutları ve derinliği nedeniyle bir banyo küveti olduğunun açıkça anlaşıldığını vurguladı.

Eserin ince işçiliğine dikkati çeken Aybek, "İnce işçiliği, özellikle ayak kısımlarındaki aslan pençeleri, 'kimatyon' denilen yumurta sırası bezemeleri, silmeleri ve özel desenli yerel taş cinsi bu küvetin özel hatta gelir seviyesi yüksek bir ailenin evinden getirilmiş olabileceğini gösteriyor." diye konuştu.

Aybek, caddedeki geç dönem tamiratlarında kentin önceki dönemlerine ait eserlerin devşirme olarak kullanıldığını aktararak "Ekibimiz, küvetin bir çeşme yalağı olarak devşirildiğini tespit etti. Normalde kırıkların, kesiklerin bulunmaması gerekirken küvetin formu değiştirildiği, üstten suyun girişi ve alttan çıkışı için iki delik açıldığını görüyoruz." dedi.

- Heykel yüzükoyun çevrilip yol kaplaması yapılmış

Stadyum Caddesi'nde bulunan diğer önemli eserin ise farklı parçalardan yontulmuş bir erkek heykeli olduğunu anlatan Aybek, heykelin üslup özelliklerinin M.Ö. 1. yüzyıl - M.S. 1. yüzyıl arasına tarihlendiğini söyledi.

Heykelin 123 x 50 santimetre ölçülerinde olduğunu ifade eden Aybek, şunları kaydetti:

"Heykel, kolu, başı ve ayakları sonradan eklenmek üzere yapılmış. Heykel yüzükoyun, ters çevrilerek bir yol kaplama taşı olarak kullanılmış şekilde tespit edildi. Hiç beklemediğimiz bir buluntuydu. Ekip arkadaşlarımız, yol kotunu düzeltmek üzere eseri kaldırdıklarında altında bu güzel sürprizle karşılaştılar. Bu da Efes Müzesi'nin harikulade koleksiyonuna bir değer katacak eser olarak şu anda müzede yerini aldı."