Sayıştay'ın 2024 İzmir raporu: İlçe ilçe öne çıkan detaylar!

GERÇEKİZMİR - Sayıştay İzmir’deki ilçe belediyelerinin 2024 faaliyetlerine ait raporları yayımladı.

Sayıştay’ın şu ana kadar yayımladığı belediyelerin raporlarında çarpıcı tespitler ve uyarılar yer aldı.

İşte Sayıştay’ın yayımladığı raporda ilçe belediyelerine dair öne çıkan detaylar…

BAYRAKLI

Belediye Kültür Merkezinde Yer Alan Salonların Ücretsiz Kullandırılması

Belediyeye ait kültür merkezinde yer alan konferans salonlarında düzenlenen bir takım etkinlikler için gelir tarife cetveli ile belirlenmiş ücretlerin uygulanmadığı görülmüştür. Belediyeye ait Postacılar Kültür Merkezi’nde yer alan 1 adet konferans salonu ile Osmangazi Konferans Salonu kullanımına ilişkin tarife belirlendiği halde, konferans salonlarının bazı sivil toplum kuruluşlarına konser, tiyatro, gösteri ve toplantı tarzı etkinlikler için ücretsiz olarak kullandırıldığı tespit edilmiştir. Belediyeye ait bir salonun ne amaçla olursa olsun ücretsiz veya indirimli tarife üzerinden kullandırılmaması gerekmektedir.

Belediye Hizmet Alanı İçerisinde İmara Aykırılıkların Bulunması ve Kaçak Yapılarla İlgili Etkin Bir Çalışma Yapılmaması

Belediye sınırları içerisinde ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılar tespit edilmiş, ancak bu aykırılıkların önlenmesinde etkili bir çalışma yapılamadığı görülmüştür.

Bayraklı Belediyesi Yapı Kontrol Şube Müdürlüğüne tarafımızca yaptırılan saha çalışmalarında 34 adet yapı denetlenmiş ve söz konusu yapılarda gerek mimari projelere gerekse imar planlarına uygun olmayan aykırılıklar tespit edilmiş ve toplam 89.946.134,67 TL ceza kesilmiştir. Bunun yanı sıra belediye tarafından 2018-2024 yılları arasında 696 kaçak yapı tespit edilmiş, ancak bu yapıların %10’u kadarı hakkında işlem yapıldığı tespit edilmiştir.

Sonuç itibariyle Belediye tarafından, 1’nci derece deprem bölgesinde bulunan İzmir ilinde bu süreçlerin düzgün ilerleyip ilerlemediğinin kontrol edilmesi, imar mevzuatına aykırılıkların giderilmesi ve kaçak yapılarla ilgili etkin bir çalışma yapılması gerekmektedir

İmar Kanunu'na Aykırı Yapıların Yıktırılmaması

Yapı Kontrol Müdürlüğü tarafından ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılar için düzenlenen yapı tatil zabıtlarına ilişkin mevzuatta öngörülen süre içerisinde ruhsat alınmayan veya ruhsata uygun hale getirilmeyen yapıların yıktırılmadığı görülmüştür.

Yapılan incelemede, Yapı Kontrol Müdürlüğü tarafından İmar Kanunu’nun 32’nci maddesi kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapılara ilişkin düzenlenen 696 adet yapı tatil zaptının bulunduğu, ancak hiçbiri için yıkım işleminin uygulanmadığı tespit edilmiştir. Yıkım kararı alınan; ruhsatsız ya da ruhsat eklerine aykırı yapıların yıkım işlemlerinin uygulanmaması nedeniyle gerek ek mali külfet gerekse ileride telafisi mümkün olmayan zararlar ile karşılaşılmaması için yapı tatil zaptı düzenlenen, 696 adet yapı için ilgili mevzuat çerçevesinde imara aykırılıklarının giderilmesi gerekmektedir.

BUCA

Şirket Personeli Dahil Personel Giderlerinin Mevzuatta Belirlenen Sınırın Üzerinde Olması

Kamu İdaresi tarafından 2024 yılı içerisinde ödenen toplam personel giderlerinin mevzuatta belirlenen yasal sınırın üzerinde olduğu görülmüştür.

Yapılan incelemede, Buca Belediyesinin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı kapsamında istihdam ettiği şirket personeli de dâhil toplam personel giderlerinin mevzuat hükümlerine göre belirlenen %40’lık üst sınırın üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Kamu İdaresinin 2023 yılı kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 1.244.610.577,71 TL olduğu, bu tutarın 2024 yılı yeniden değerleme oranı ile güncellenmesi sonucunda ise 1.972.209.921,44 TL tutarına ulaşıldığı, yeniden değerlenen tutarın %40’ı olan 788.883.968,58 TL’nin de İdarenin 2024 yılı personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı kapsamında istihdam ettiği şirket personeli de dâhil personel gider limiti olduğu anlaşılmaktadır.

İdarenin şirket personeline yapılan net ödemeler de dahil 2024 yılı toplam personel gideri 1.023.997.568,22 TL olarak gerçekleşmiştir. Personel giderinin yeniden değerleme oranı ile hesaplanan bütçe gelirine oranı ise %51,92 olarak gerçekleşerek mevzuat ile öngörülen %40’lık üst sınırın üzerinde kalmıştır. Bu anlamda, toplam personel gideri, personel gider limitinin 235.113.599,64 TL üzerinde gerçekleşmiştir.

Bununla birlikte, 2024 yılı içerisinde belediye bütçesinden şirket personeli de dahil olmak üzere tüm personel için yapılan brüt giderlerin belediyenin 2024 yılı bütçe giderleri içerisindeki payı incelendiğinde de belediye gider bütçesinin yaklaşık %59,94’lük kısmının personel giderlerinden ibaret olduğu görülmektedir. Bir diğer ifadeyle, belediyenin 2024 yılı harcamalarının %59,94’ü personel gideri olup belediyenin diğer iş ve işlemleri için bütçesinin %40,06’lık kısmının kaldığı anlaşılmaktadır.

Kamu İdaresi cevabında bulgu konusu husus hakkında gerekli önlemlerin alınarak mevzuatta belirtilen oranın altına düşünceye kadar yeni personel istihdam edilmeyeceği ifade edilmiştir. Sonuç olarak Kamu İdaresi tarafından personel gideri için mevzuatta belirtilen yasal sınırın altına düşünceye kadar yeni personel istihdam edilmemesi gerekmektedir.

Kurum Hizmet Araçlarının Uygun Bir Görevlendirme Yazısı Olmaksızın Görev Mahalli Dışında Kullanılması

Kamu İdaresi tarafından kiralama kapsamında edinilen veya envanterinde bulunan bazı binek araçların gerek hafta içi günlerde gerekse tatil günlerinde uygun bir görevlendirme yazısı olmaksızın görev mahalli dışında kullanıldığı görülmüştür.

İdarede kullanılan araç takip sistemi, Emniyet Genel Müdürlüğü’nden alınan plaka tanıma sistemi verileri ile HGS geçiş verileri analiz edildiğinde örneklem yöntemi ile seçilen ve ayrıntısına aşağıdaki tabloda yer verilen araçların uygun bir görevlendirme yazısı olmaksızın veya hiçbir görevlendirme yazısı bulunmaksızın görev mahalli dışında bulundukları, söz konusu araç kullanımları için HGS geçiş ücretleri ile yakıtlarının da belediye bütçesinden karşılandığı tespit edilmiştir. birçok araç hafta sonlarında, resmî tatillerde (19 Mayıs, 30 Ağustos ve 29 Ekim gibi) veya mesai saatleri dışında uygun bir görevlendirme olmaksızın kullanılmıştır. Öyle ki, söz konusu araçların HGS geçiş giderleri ile yakıt giderleri de kurum bütçesinden karşılanmaktadır. Örneğin; 4 sıra numaralı satırdaki 35 ACS 980 plakalı aracın 7 Temmuz Pazar günü Urla’da bulunduğu, yolculuk öncesi bir tarih olan 5 Temmuz Cuma günü 41 litre ve 11 litre olmak üzere iki kez İdarenin deposundan yakıt aldığı, ilçe mahalline dönüş yaptığı tarih olan 8 Temmuz Pazartesi günü de 44 litre yakıt aldığı görülmekte olup söz konusu örneklerin çoğaltılabilmesi mümkündür. Kamu İdaresi cevabında Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü envanterinde yer alan tüm araçların araç takip sistemi ve HGS dökümleri vasıtasıyla izlendiği, araçların niteliklerine ve kullanım amaçlarına göre farklı birimlere tahsis edildiği, söz konusu araçların kullanımına ilişkin günlük puantaj ve görev kayıtlarının ilgili birimler tarafından tutulduğu, şehir içi görevlerde kullanılan hizmet araçlarına ilişkin olarak tüm taşıt görev formlarının dijital ortamda düzenlenerek arşivlenmesi uygulamasına geçileceği, şehir dışı görevlerde ise taşıt görevlendirmelerinin bulguda bahsedilen eksiklikleri giderecek şekilde standart form üzerinden yapılmaya başlandığı ve yapılacak görevlendirmelerde gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.

KARŞIYAKA

Otopark Olarak Düzenlenmesi Gereken Yerin Kullanım Hakkının Spor Kulübü Derneğine Verilmesi

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Kamu İdaresinin kullanımına bırakılan Mavişehir Mahallesi, 2040 Sokak’ta bulunan 1/1000 ölçekli imar planında otopark alanı olarak belirlenen yerin kulanım hakkının Belediye Başkanı oluruyla Spor Kulübü Derneğine verildiği, Derneğin de otoparkı bir inşaat firmasına kiralayarak gelir elde ettiği ve otoparkın amacı dışında kullanıldığı görülmüştür.

Yapılan incelemede, İzmir Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığının, Karşıyaka İlçesi, Mavişehir Mahallesi, 2040 Sokak Üzerinde bulunan ve 1/1000 ölçekli mevcut imar planında otopark alanı olarak belirlenmiş alanın otopark olarak düzenlenmesinin Karşıyaka Belediyesi’nin yetkisine verdiği, bu yetkiye dayanarak Karşıyaka Belediyesi Başkanlık Makamının 10.03.2020 tarihli oluruyla bahse konu alanın, Spor Kulübü Derneğinin kullanımına bırakıldığı, Derneğin ise ilgili otopark alanını 16.01.2024 ile 16.01.2025 tarihleri arasında bir inşaat firmasına kiraladığı, kira sözleşmesinde ilgili alanın otopark işletmesi olarak kullanılacağının kararlaştırıldığı, ancak İdarece yapılan saha çalışmaları neticesinde otoparkın kullanım amacı dışında şantiye alanı olarak kullanıldığı, alanda satış ofisi ve konteyner şeklinde yapıların bulunduğu tespit edilmiştir. Kamu İdaresi cevabında otopark alanının Spor Kulübü Derneği tarafından kullanımına 01.01.2025 tarihi itibariyle son verildiği ifade edilmiştir. Ancak Zabıta Müdürlüğü tarafından düzenlenen 06.02.2025 tarihli tutanakta söz konusu alanının fiili olarak otopark olarak kullanılmadığı, Dernek tarafından üçüncü kişilerle imzalanan kiralama sözleşmesinde belirtilen amaca göre kullanıldığı belirtilmiştir. Kamu İdaresinin mülkiyetinde bulunmayan ve otopark alanı olarak düzenlenmesi için İdareye yetki verilen alana ilişkin Derneğe verilen kullanım hakkının sonlandırılması, alanın amacı doğrultusunda kullanımının sağlanması gerekmektedir.

KONAK

Dolu Müdür Kadrolarına Vekaleten Görevlendirme Yapılması ve Görevlendirilen Personelin Harcama Yetkisini Kullanması

Kamu İdaresi tarafından dolu müdür kadrolarına mevzuatta öngörülen koşullar oluşmamasına rağmen başka bir memurun sürekli olarak vekaleten atandığı ve harcama yetkilisi olarak görevlendirildiği görülmüştür.

Yapılan incelemede, Kamu İdaresinde 34 farklı müdür kadrosu bulunduğu, 9 farklı müdür kadrosuna asaleten atamanın yapıldığı ve kadroların dolu olduğu, ancak mevzuatta öngörülen geçici görevden ayrılma halleri bulunmamasına rağmen bu kadrolara ilişkin görevlerin vekil memurlar vasıtasıyla yürütüldüğü, asaleten atanan müdürlerin ise fiili olarak farklı birimlerde ve görevlerde çalıştırıldığı, dolu kadrolara yapılan vekaleten görevlendirmelerin kanuni dayanağının bulunmadığı, mevzuata aykırı olarak vekaleten görevlendirilen memurların geçerli bir yetki devri olmamasına rağmen harcama yetkilisine verilmiş yetkileri kullandığı tespit edilmiştir. Kamu İdaresi cevabında, bulgu içeriğindeki tespitler doğrultusunda gerekli dikkat ve özenin gösterileceği ifade edilmiştir. Kamu İdaresi tarafından belediye başkanına ait belediye personeli atama yetkisinin mevzuata uygun şekilde kullanılması, kamu hizmetlerinde sürekliliği sağlamak amacıyla istisnai hallerde kullanılması gereken vekalet müessesinin genel ve sürekli bir uygulama haline getirilmemesi, dolu kadroların yetki ve görevlerinin usulüne uygun olarak atanmış asil memurlar eliyle yürütülmesi gerekmektedir.

ALİAĞA

Kadın ve Çocuk Sığınma Evi Açılmaması

Belde nüfusunun yasa ile belirlenen sınırı aşmış olmasına rağmen İdarece kadın ve çocuk sığınma evi açılmadığı görülmüştür. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14/a maddesinin, “Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100.000’in üzerindeki belediyeler, kadınlar ve çocuklar için konukevleri açmak zorundadır. Diğer belediyeler de mali durumları ve hizmet önceliklerini değerlendirerek kadınlar ve çocuklar için konukevleri açabilirler.” şeklindeki hükmü gereğince nüfusu 100.000’in üstünde olan belediyelerin kadın ve çocuk sığınma evi açması yasal bir zorunluluktur. Bu itibarla, Aliağa Belediyesi tarafından belde sakini kadın ve çocukların korunmasını ve desteklenmesini sağlamak üzere kadın ve çocuk sığınma evi açması gerekmektedir.

Hizmetlerinin Belediyenin Mali Durumuna Göre Yürütülmemesi Sonucunda Fazladan Finansman Gideri Oluşması

İdarenin giderlerinden kaynaklanan nakit çıkışlarını planlamaması nedeniyle, vergi dairesine ve sosyal güvenlik kurumuna olan borçlarını vadesinde ödeyemediği ve bu nedenle İdare adına yüksek tutarlarda gecikme zammı ve gecikme cezası tahakkuk ettirildiği görülmüştür.

İdarenin 2024 yılı toplam gider bütçesinin 2.728.242.884,00 TL tutarında olduğu göz önüne alındığında, amme borçlarının vadesinde ödenmemesi suretiyle İdarenin toplam bütçesinin % 7,9’u kadar gecikme zammı ve cezası üstlenilmesi şeklinde fazladan bir finansman giderine neden olunduğu anlaşılmaktadır. Bu itibarla, belirtilen mevzuat gereğince hizmetlerin planlanmasında belediyenin mali durumuna göre hareket edilmesi, borçlanma sınırı dikkate alınarak tahakkuk etmiş amme borçları ödendikten sonra ortaya çıkan nakit durumuna göre bütçe giderlerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Temsil Ağırlama Kapsamındaki Mal ve Hizmet Alımlarının Düzensiz ve Mevzuata Aykırı Olması

İdarenin 2024 yılında “Temsil, Ağırlama, Tören, Fuar, Organizasyon Giderleri” hesabında giderleştirdiği tutarların bir kısmının ilgili mevzuatta düzenlenen bu nitelikteki giderlerden olmadığı, bu alımlara ilişkin yapılan harcamaların içeriğinin ve kapsamının belirsiz olduğu, bu kapsamda yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin muayene kabul işlemlerinin yeterli seviyede belgelendirilmediği görülmüştür. 2024 yılı içinde İdare bütçesinin “Temsil, Ağırlama, Tören, Fuar, Organizasyon Giderleri” ödeneklerinden 55.949.158,80 TL harcama yapıldığı tespit edilmiştir. Bu harcamaların 1.316.940,00 TL’si düğün, nişan, sünnet törenlerine altın hediye edilmesi, 12.988.280,90 TL’si ise sosyal yardım niteliğindeki harcamalardan oluşmaktadır. Geriye kalan kısım ise dini, milli ve diğer bazı özel günlerde yapılan çeşitli organizasyonlar ve Başkanlık Özel Kalem Müdürlüğüne alınan mal ve hizmetlere ilişkindir.

Bu itibarla, temsil, ağırlama, tören, fuar, organizasyon giderleri kapsamında yapılan harcamaların belirtilen mevzuatta düzenlenen şekilde teslim tesellüm işlemlerinin belgelendirilmesi, anılan mevzuatla yasaklanan harcamaların yapılmaması, temsil ağırlama giderleri kapsamında olmayan mal ve hizmet alımlarının ihale mevzuatına uygun şekilde ihale yapılmak suretiyle alınması gerekmektedir.

TORBALI

Yetki Alanına Girmeyen Konuda Belediye Meclisi Tarafından Karar Alınması

Belediye tarafından yetki alanında bulunmayan elektronik denetleme sisteminin hasılat paylaşımlı modelle kurulması işi için belediye encümenine yetki verilmesi kararı alındığı görülmüştür.

01.03.2024 tarih 31 no’lu meclis kararıyla belediye sınırları içinde 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun ek 16’ncı maddesi hükmüne istinaden elektronik denetleme sisteminin hasılat paylaşımlı modelle kurdurulması için belediye encümenine yetki verildiği tespit edilmiştir.

Karayolları Trafik Kanunu’nun ek 16’ncı Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esasların 6’ncı maddesinde büyükşehir belediyelerinde elektronik denetleme sisteminin kurulumu dahil tüm işlerin büyükşehir belediyesi tarafından yapılacağı belirtilmiş olmasına rağmen ilçe belediyesi olan İdare tarafından bu sistemin hasılat paylaşımlı modelle ihale edilmesi için encümene yetki verilmesi adına meclis kararı alınmıştır.

Mevzuatta belirtildiği üzere belediye meclisleri görev ve yetki sahası içindeki konulara ilişkin karar almak zorundadır. Yetki alanında bulunmayan bir konuda karar alması İdare hukukunca yetki tecavüzü olarak tanımlanmakta olup söz konusu kararın geçerliliği yok hükmündedir. Sonuç olarak, idarenin kanuniliği ilkesi gereği, hiçbir idari makam anayasadan veya kanundan kaynaklanmayan bir yetkiyi kullanacağı açık olup söz konusu meclis kararının geçerliliği bulunmaktadır.

Faaliyeti Olmayan Müdürlük Kadrosu İhdas Edilmesi

Belediyede Strateji Geliştirme Müdürlüğü kadrosunun ihdas edildiği ve bu kadroya atama yapıldığı ancak söz konusu müdürlüğün faaliyetinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

Belediyenin teşkilat şeması ve personel yapısı incelendiğinde İdarenin yukarıdaki Yönetmelik hükümlerince norm kadro cetvellerini oluşturduğu fakat faaliyeti olan müdürlükler yanında faaliyeti olmayan müdürlüğün de olduğu görülmüştür. Bir birim müdürlüğünün ihdas edilmesi durumunda bu birimin belirli bir görev, yetki ve faaliyetinin olması gerektiği açıktır. Ayrıca strateji müdürlüğünün stratejik palanın ve yıllık performans programının hazırlanması, uygulama sonuçlarının izlenmesi ve faaliyet raporlarının hazırlanmasıyla sorumlu olduğu düşünüldüğünde bu müdürlüğün işlevsiz kalmaması gerekmektedir. Belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde söz konusu müdürlüğün faaliyete geçirilmesi gerekmektedir.