Bakan Ersoy'dan 'Çeşme Projesi' raporu: Eleştirilere toplu yanıt, bitiş için tarih!

Efe Can TAN/ GERÇEKİZMİR - Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy önemli bir mesai için İzmir'e geldi. 

Bakan Mehmet Nuri Ersoy kültür ve sanat merkezine dönüştürülecek Eski Tekel Fabrikası'nda çalışmaları inceleyerek başladığı İzmir programında İzmir Ticaret Odası'nda (İZTO) 'Ege Turizm Merkezi - Çeşme Projesi' hakkında detaylı bilgilendirmede bulundu. 

İZTO Meclis Salonu'nda gerçekleşen toplantıya ev sahibi  İZTO Başkanı Mahmut Özgener, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İzmir Valisi Yavuz Selim Köşger, AK Parti İzmir İl Başkanı Kerem Ali Sürekli ve Çeşme Belediye Başkanı Ekrem Oran da katıldı.

Çevrecilerin ve sivil toplum kuruluşlarının tepkisini çeken ve doğayı tahrip edeceği vurgulanan ‘Çeşme Projesi’ için düzenlenen toplantıda ilk olarak süreç ve ve detayları anlatan bir video gösterimi yapıldı. 

"İZMİR’İN TURİZM GELECEĞİ İÇİN ÖNEMLİ BİR ADIM"
Önemli buluşmada kürsüye gelen ilk isim İZTO Başkanı Mahmut Özgener oldu. Özgener konuşmasında proje sürecini şeffaf yürütmesi nedeniyle Bakan Ersoy’a teşekkür etti.

Özgener, "Bugün İzmir tarihinde önemli bir güne işaret ediyor. Ticaretin kenti İzmir’in turizm payını artırmak için büyük çaba serfediyoruz. İzmir’e yatırım yapanlar da uluslararası turizm diyor. Bu çapta bir proje için gelinen noktanın çok önemli olduğunu düşünüyorum. Mehmet Nuri Ersoy şeffaf bir şekilde önerileri dinledi. Sayısız kez İzmir’e ve Çeşme’ye geldi her bir adımda projenin İzmir’in daha korumacı olmasında yönünde hareket etti. Sayın bakanımızın İzmir’e verdiği önem için Mehmet Nuri Ersoy’a teşekkürlerimi sunmak istiyorum. Bugün Çeşme Projesi ve İzmir’in turizm geleceği için önemli bir adım" diye konuştu. 

"BU NİHAİ PLAN DEĞİL"
Özgener’in ardından detaylı bilgilendirme için kürsüye gelen Bakan Ersoy şu anki projenin nihai olmadığını planlama aşamasının sürdüğünü vurguladı.

Kültür ve Turizm Bakanı şunları söyledi: Bu konuda şeffaf olacağımızı söylemiştik. Henüz proje planlama aşamasında bu nihai plan değil. Projeyi şekillendirmeye devam edeceğiz. Önyargıyla hemen bu proje hayır demek yerine nasıl yaparız diyen ve anlamaya çalışıp anladıktan sonra benimseyerek bakanlıkta brlikte süreci yöneten planlama ekibi, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Çeşme Belediyesi’ni mutabakat sürecine alan, İzmir Ticaret Oda’mıza şükranlarımı sunmak istiyorum. Tüm kurum ve kuruluşları kıymetli hocalarımızı değerli uzmanarımızı takdir ettiğimi söylemek istiyorum. Tekrar teşekkür ediyorum.

"BÜYÜKŞEHİR VE ÇEŞME BELEDİYESİ’NİN İSTEKLERİNİ YERİNE GETİRDİK!"
Bakan Ersoy, "Fizibilite çalışmaları 2019’un ilk çeyreğinde başladı. Eylül 2020’de planlama sürecine başladık. 17 Kasım 2021 tarihinde belediye başkanlarımıza projeyi paylaştık. İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ulaştırdık. Dönüş İZSU’dan dönüş geldi. Kutlu Aktaş Barajı çevresinde düzenleme talep etti onu gerçekleştirdik. Sayın Ekrem Oran’ın iki talebi oldu. Onları da gerçekleştirdik. Kaymakamımızın da talebi oldu. Lojmanla ilgili kamu personelinin ihtiyaçlarını karşılayacak arazi planlaması yaptık. 7 tane üniversite ile 9 tane rapor düzenlendi. 40 akademisyen projeye çalıştı ve devam ediyor. Ulaşım etüd raporu, ekolojik araştırma ve değerlendirme raporu, stratejik çevresel değerlendirme raporu ve jeolojik etüt raporu. Su ihtiyaçları ile ilgili ters ozmos teknolojisi var biliyorsunuz. Bununla ilgili raporlar da hazırlandı. 2023 itibari ile stratejik ÇED isteniyor bu kapsama girmememize rağmen girmesini istedik. Bu raporu da hazırladık. İspanya’nın önemli firmalarından biri ile çalışıyoruz. Nihai toplantı daha yapılacak ve süreç tamamlanmış olacak" ifadelerini kullandı. 

"YÜZDE 85 YABANCI TURİSTLERDEN OLUŞACAK"
Konuşmasına devam eden Ersoy bölgede yüzde 85 oranında yabancu turistlerin olacağını belirtti.

Ersoy, "Ulaşım konusunda yürütülen çalışmalar da önemli. Bu konuda ODTÜ, İYTE VE MEÜ olmak üzere 3 ayrı üniversite ile detaylı bir çalışma yapıldı. Geçmişten gelen yanlış planlama yüzünden apırlıkla Türk pazarı ile dönen bir yer Çeşme. Turist ağırlıklı bir bölge yaratıyoruz. Yüzde 85’inin yabancı turistlerden oluşacağı bir bölge yaratıyoruz. Nasıl büyükşehirin bir sıkıntısı var kentsel dönüşüme gidiyor. Burada yeni bir turizm merkezi yaratmak değil turizm dönüşümünü başlatmak yaptığımız şey. Bundan sonraki bölgedeki hayata geçirilmemiş turizm alanlarının planlanması gerekiyor. Yabancı turist ağırlıklı hale getirilmeye çalışılacak. Dengeyi sağlayamadığınızda kısa sezonla karşı karşıya kalıyorsunuz turizm dönüşümü ile sorunları düzelteceğimize inanıyorum’’ dedi.

DOĞAL YAŞAM ALANLARI
Ersoy konuşmasının devamında tartışma konusu olan doğal yaşam alanlarına dair konuştu.

Ersoy, "Çevre ve Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı işbirliği ile Ekolojik Araştırma ve Değerlendirme Raporu hazırlandırmıştır. Bu kapsamda 5 adet fotokapan kuruldu. 40 noktada gözlem yapıldı. Yaşam alanları tespit edilerek koruma altına alınmıştır. Bölgede dalış yapıldı, onların da görüşleri alındı ve önlem alındı’’ dedi.

SU TEMİNİ MADDESİ
Kültür ve Turizm Bakanı ayrıca konuşmasında sık sık tartışmaya neden olan projenin su temini konusunda konuştu ve şunları söyledi: Su ihtiyacı, su temini konusunda hidroteknoloji konusunda uzman bir ekibe ‘Ters Osmoz Yöntemiyle Deniz Suyundan İçme-Kullanma Suyu Temini Fizibilete Raporu’ hazırlattırıldı. Deniz canlıları dalış yapılarak gözlemlendi, dip taraması yapıldı, çevreye etki deperlendirmesi yapıldı. Ters ozmozu en çok İspanya ve Portekiz gibi turizm ülkeleri kullanıyor. Hem Katar’a hem Abu Dabi’ye gittim ve bu tesisleri gezdim. Körfez ülkelerinde onlarca kilomtre gitmenize rağmen derinlik artmıyor biz de ise bu tam tersi suyun derinleştiğini görüyorsunuz. 2000 bin kilometrenin üzerinde bir deşarj hattı oluşturuyoruz. Bizim su tüketimimiz çok çok düşük Akdeniz ülkelerine göre iklim değişikliğine baktığınız zaman kıyı kentlerimizin yavaş yavaş ters ozmos sistemine geçeceğini görüyoruz. Maliyetler konusunda da araştırma yaptık yatırım maliyeti yüksek bir maliyet. Bakanlık tarafından yapıldı. Geriye işletme maliyet kalıyor... 

"PROJE ALANINDA BETON AYAK İZİ ORANI 1,2"
Ersoy sık sık eleştiri konusu olan betonlaşma konusunda da, "Bu nihai plan değildir. Biz Çevre Bakanlığı’mızla da iletişim halindeyiz. Projeye başlarken 100 bin yatak diye başlamıştık. Kapasitemiz şu an 55 bin yatağın altına geldi. Büyük bir bölümü yüzde 80’i turizm konaklama yatırımı. Biliyorsunuz turizm dağılımımıza baktığımız amana turizs sayısının yüzde 10’u Ege Bölgesi’ne dağılmış durumda. Ege’nin potansiyeli çok daha fazla olmasına rağmen turizmin yanlış planlanmasından dolayı bu noktada kalmış. Hedef Ege’nin turizm payını yüzde 20’ye çıkarmak. Sorunlardan biri sezonun çok kısa olması hedeflerden bir tanesi de sezonu 12 aya yaymak. Nitelikle personel ve turist açısından çok önemli. Bir diğer konu İzmir’in en büyük şikayeti dünyaya İstanbul üzerinden bağlanıyor olması. 12 ay trafik İzmir’de başlamış olacak. İzmir’de tüm dünyaya direk uçuşlarla bağlanmış olacak. Projede yer alan otellerin yüzde 95’i denize sıfır değil. Proje alanında beton ayak izini yüzde 1,2’sinde görüyorsunuz diğer bir çok nokta yumuşak zemin ve koruma alanları içinde kaldı’’ dedi.

TARİH VERDİ: 2025’TE HAYATA GEÇECEK!
Ersoy konuşmasında projenin hayata geçeceği tarihi de açıkladı.

Kültür ve Turizm Bakanı şunları söyledi: Nasıl ihale edilecek konusu… 200’den fazla otel var biliyorsunuz. Her otel için farklı bir yatırım ihalesi açılacak, dünya genelinden de katılanlar olacak. Her parsel için açık ihale sistemi ile ihalesi yapılacak. Öngörümüz 2 ay içinde proje plan aşamasına gelir. Planın son hali verilir ve askı aşamasına geçeriz diye düşünüyoruz. Öngörümüz 2025 artık projenin hayata geçeceği yönünde. Türkiye açısından bakıldığında bakanlık tarafından en ince ayrıntıları ile en koruyucu en doğa dostu projelerden biri. Yüzde 33’ünden fazlasında herhangi bir koruma statüsü yoktu. Biz nerelere korunacağını belirledik... 

PROJEDE ÖNE ÇIKAN DİĞER DETAYLAR
Toplantıda, Çeşme Projesi’nde yer alan tema odaklı köyler hakkında da bilgi verildi. Paylaşılan bilgilere göre; bu köylerden biri olan Gastronomi Köyü’nün merkezinde bir gastronomi üniversitesi bulunacak. Bu üniversitede, akademisyenlerin yanı sıra işletmeler ve alaylı aşçılar, bölgenin mutfak kültürü üzerine araştırmalar yapabilecek ve eğitimlere katılabilecek. Bu üniversite, Ege mutfak kültürünü dünya gastronomisinin gündemine taşıyacak. Sağlıklı ve İyi Yaşam Köyü, büyük şehir yaşamından uzaklaşıp ruhunu dinlendirmek isteyenleri Ege’ye özgü şifa ve sağlık ritüelleri ile ağırlayacak. Rüzgâr Köyü de el değmemiş doğasını ve alanın kimliğini oluşturan sörf kültürünü yerinde koruyarak dünya sörfçülerinin vazgeçilmez destinasyonu olacak. Köyün de içinde bulunduğu Batı sahil şeridi boyunca hiçbir yapılaşma olmayacak. Böylece kıyının doğal peyzajı ve silueti korunacak.

Sanat Köyü, bugüne kadar Türkiye sınırları içinde hayata geçirilen en kapsamlı, sosyal ve üretken sanat yerleşkelerinden biri olacak. Sanat Köyü, dünya çapında kültür sanat etkinliklerine ev sahipliği yapacak olan bir sahne sanatları ve kongre merkezinin yanı sıra geleceğin sanatçılarını yetiştirecek bir Mimarlık ve Güzel Sanatlar Üniversitesi'ne, içindeki dev kütüphane ile birlikte Ege'nin en büyük müzesine de sahip olacak. Yerli ve yabancı sanatçıların konaklayacağı, sanat galerilerinde bir araya geleceği köyün üst yolunda bir de LAND ART Park ve film platosu yer alacak. 200 dönüm üzerine kurulacak bu film platosuyla Çeşme, dünya ve Türkiye sinema sektörüne, üretimden tanıtım ve dağıtıma kadar her alanda hizmet edecek. Sanat Köyü’nün Mersin Limanı ile buluştuğu yamaç ise orijinallerinden ilham alınarak inşa edilecek olan Ege ve Akdeniz’in simgesi bir amfi tiyatroya ev sahipliği yapacak.

Dünyada bir ilk: Hayvan Köyü
Hayvan Köyü, dünyada bir ilk ve örnek olacak. Hayvan sahipleri seyahat etmek istediklerinde can dostlarını güvenle bu köyde bırakabilecek. Tüm evcil hayvanların özgürce yaşayabileceği bu köyde bir hayvan hastanesi bulunacak. Bu hastane, veterinerleri ve ambulansıyla bölgedeki tüm hayvanlara sağlık konusunda hizmet verecek.

Çeşme Projesi’nin Öne Çıkan Diğer Özellikleri:
Çeşme Yarımadası’nın en değerli kaynaklarından biri olan suyu korumak için projenin danışman firmaları arasında yer alan I?spanya’nın Eptisa firması ile bilimsel bir çalışma yürütüldü.

DSİ, İZSU ve ilgili üniversitelerin katılımı ile 15 Haziran 2020 tarihinde gerçekleştirilen Su Yönetimi Toplantısı’nda; Hidroteknoloji konusunda uzman bir ekibe “Ters Ozmoz Yöntemiyle Deniz Suyundan İçme-Kullanma Suyu Temini Fizibilite Raporu” hazırlattırıldı. 

Deniz suyundan su elde edilmesi sonucunda ortaya çıkan konsantre tuzlu suyun bertaraf edilmesinde derin deşarj yönteminin uygulanmasına karar verildi.

Projenin tüm su ihtiyacı, ters ozmoz sistemleri kullanılarak arıtılan deniz suyuyla karşılanacak.

Proje kapsamında kurulacak Tarım Kooperatifi ve Ege Otları Tohum Bankası ile bu toprakların binlerce yıllık tarım kültürü ve Peyzaj Bankası ile de endemik türlerin yarattığı eşsiz biyoçeşitlilik korunarak geleceğe miras olarak bırakılacak. 

Planlanan kompost alanı ile bir yandan projenin yaşam sürecindeki karbon ayak izi düşürülürken diğer yandan bütün tarım alanlarının verimliliği yükseltilecek.

Elektrikli araç kullanımı, akıllı ulaşım sistemleri ve su kullanımının takibine ilişkin scada sistemlerinin hayata geçirilmesi için Aselsan’ın uzmanlığı ile sürdürülebilir kent yaşamı için akıllı şehir altyapısı kurgulandı. Bölge, tüm altyapısı bütüncül bir şekilde önceden hazırlanmış örnek bir akıllı sistemle yönetilecek.  

Proje kapsamında kurulacak üç üniversiteden biri, Z jenerasyonunun yaşam öncelikleri arasında yer alan, günümüzün ve geleceğin en önemli konularından biri olan sürdürülebilirliği odağına alacak. 

Proje kapsamında kurulacak Green School ise orta öğrenim seviyesindeki bölge çocuklarının, doğayı ve ekosistemi daha bilinçli bir şekilde sahiplenmelerini, daha bilimsel ve sonuç odaklı aksiyon alabilmelerini sağlayacak bir eğitim sunacak.

Çeşme Projesi kapsamında, Ege’nin ve Çeşme’nin en önemli tarım ürünlerine sahip çıkılacak. Bölge tarımı için tasarlanmış özel alanlarda, şevketibostan, Çeşme kekiği, Çeşme kavunu, anason gibi yarımadanın meşhur tarım ürünleri yetiştirilecek. 

Proje kapsamında oluşturulacak limon bahçeleri ve kurulacak üretim tesisi ile Çeşme’nin efsanevi limonuna yeni bir gelecek yazılacak. Rumlardan kalma antik üzüm bağları onarılacak. 

İdeal Cumhuriyet Köyü etrafında sakız bahçeleri ve sakız işleme tesisi kurulacak.