Büyükşehir'den 'dirençli kent İzmir' raporu!

117 kişinin yaşamını yitirdiği 30 Ekim depreminin ikinci yıl dönümü yaklaşırken İzmir Büyükşehir Belediyesi Türkiye’nin en kapsamlı deprem araştırmaları ve risk azaltma projelerini hayata geçiriyor.

İzmirlilerin yaşadıkları kentte ve binalarda kendilerini güvende hissetmelerini önemsediklerini belirten İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, “Bir taraftan kentimizi gelecekte etkisi altına alabilecek tüm afet risklerini belirlemeyi hedefliyoruz. Diğer taraftan da kentimizin yapı stokunun envanterini çıkartıyoruz. Türkiye’de örneği olmayan kapsamlı bir çalışma programımız var. Üniversitelerle, meslek odalarıyla birlikte yol alıyoruz. Bir daha böylesi kayıplar vermeyeceğimize ve İzmir’de yürütülen çalışmaların diğer kentlere de model olacağına inanıyorum” ifadelerini kullandı. 

200 milyon lira kaynak
İzmir depremi öncesinde Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Dairesi Başkanlığını kuran, depremden 10 gün gibi kısa bir süre sonra da “İzmir Depremi Ortak Akıl Buluşması” düzenleyen Büyükşehir Belediyesi, uzman bilim insanlarının içinde yer aldığı Afet Bilim Kurulu oluşturdu ve deprem çalışmaları için bütçesinden 200 milyon lira kaynak ayırdı.

Bina kimlik sistemi kuruluyor
Deprem riski açısından değerlendirmek üzere kentteki mevcut yapı stokunun envanterini çıkarmak için İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi (İMO) ile protokol imzalandı. Depremden en çok etkilenen Bayraklı’da başlatılan çalışmayla 33 bin 100 konutla ilgili çalışma tamamlandı. 19 Eylül 2022’de ise çalışmaların Bornova’da 61 bin 673 yapıda devam etmesi için ikinci protokol imzalandı. Son iki yılda yapıya yönelik bilimsel çalışmalar için Büyükşehir’in bütçesinden yaklaşık 34 milyon lira kaynak ayrıldı. 
Kentlilerin yaşadıkları binalar hakkında en kapsamlı bilgiye erişimini sağlayan bina kimlik belgesi sistemi de geliştirildi. Böylelikle belediyeye resmi başvuru yapmaksızın binayla ilgili ruhsat, mimari proje, toplanma alanı ve benzeri bilgilere doğrudan erişim sağlandı. 
Yapı envanteri çalışmaları ve bina kimlik belgesi sistemi Bayraklı ve Bornova’nın ardından İzmir’in tamamındaki 869 bin 217 yapıya yaygınlaştırılacak. Zemin çalışmalarıyla eşzamanlı yürütülen yapı envanteriyle binaların önceliklendirilmesi ve bölgesel dağılımlarının analiz edilerek İzmir’in dönüşümüne bilimsel yol haritası çizilmesi hedefleniyor. 

Faylar araştırılıyor
Türkiye’nin en kapsamlı deprem araştırması projesi için İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, ODTÜ ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ile protokol imzalandı. Kenti etkileme riski taşıyan deniz ve karadaki fay hatlarının inceleneceği depremsellik araştırması ile kıyı bölgelerini etkileyebilecek tsunami tehlikesinin modellenmesi için çalışmalar başlatıldı. Bu çalışmayla kentin gelecekte karşı karşıya gelebileceği tsunami ve sismik hareketlerin tehlikesi değerlendirilecek, diri fayları belirlenecek, bunların en son ne zaman hareketlendiği analiz edilecek. İzmir'de 100 kilometre yarıçapında belirlenen alan üzerindeki faylar haritalandırılacak. 
İzmir Büyükşehir Belediyesi bu çalışmalara yaklaşık olarak 150 milyon lira kaynak ayırdı.  

Türkiye’nin en kapsamlı yapı ve zemin laboratuvarı İzmir’de kuruldu
İzmir Büyükşehir Belediyesi aynı zamanda Çiğli’de Türkiye’nin en kapsamlı yapı ve zemin laboratuvarını kurdu.  Çiğli’deki Egeşehir Laboratuvarı, deprem çalışmalarında ihtiyaç duyulan deney ve analizlerin uluslararası standartlarda yapılabilmesi için önem taşıyor. 20 milyon liralık yatırımla kurulan laboratuvarda deney ve analiz sistemleri bilgisayar kontrollü olarak çalışıyor ve alınan veriler ilgili yazılımlarda değerlendirilerek rapor halinde sunuluyor. Ülke çapında deney kapsamı en geniş merkez olarak Türk Standartları Enstitüsü (TSE) onayı alan tesis, tüm kurum ve üniversitelerle işbirliği içinde projeler yapmaya, yeni uzmanların yetişmesine ve deney yöntemlerinin geliştirilmesine katkıda bulunuyor.

Ruhsatlı yapılar için dönüşümü kolaylaştıracak hamle
İzmir Büyükşehir Belediyesi ruhsatlı yapılar için dönüşümü kolaylaştıracak önemli bir adım da attı. 30 Ekim depremi sonrasında ağır ve orta hasarlı olarak tespit edilen yapılar ile 1998 sonrasında ruhsat alan veya 6306 sayılı yasayla riskli kabul edilen yapıların dönüşümü için kolaylık sağlayan düzenleme 1 Mart 2021’de İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde oy birliğiyle kabul edildi. Depremde evleri hasar gören yurttaşların yeni yapacakları konutlarda hak kaybı yaşamalarının önüne geçen düzenleme, benzer bir felaket yaşanırsa hasar alma ihtimali olan yapıları da ilgilendiriyor.  

Kent geneline emsal müjdesi
12 Ekim 2021’de ise Bayraklı’da evi yıkılan depremzedelerin bir yıldır beklediği emsal artış kararı İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde karara bağlandı. Bayraklı’da parsel bazında yüzde 20, ada bazında yüzde 30 emsal artışı oy çokluğuyla kabul edildi. Ayrıca kent genelinde depremde ağır veya orta hasar görmüş binaların tamamına parsel bazında emsal artışı da verildi. 

İzmir Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı hazır
İzmir Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı (İzmir SECAP)" ile 12 sektörde (tarım ve ormancılık, enerji, çevre vb.) tanımlanan 9 temel tehlike (aşırı ısı, aşırı soğuk, aşırı yağış, taşkın, kuraklık, fırtınalar, toprak kayması, orman yangınları ve deniz seviyesi yükselmesi) için önlem projelerini içeren eylem planı oluşturuldu. İnşaat ve yıkıntı atıklarının geri dönüşümünü esas alan yeni tesisler kazandırıldı.  

İzmir'deki parklar deprem toplanma alanı olarak düzenleniyor
İzmir’de afet durumlarında halkın acil ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde güvenli toplanma alanları oluşturmak için de çalışmalar sürdürülüyor. İlk uygulama Bayraklı'daki Hasan Ali Yücel ve Barış Manço parklarında hayata geçirildi. Afet anında elektrik, su, tuvalet, duş ve çamaşırhane gibi temel ihtiyaçların karşılanabilmesi için gerekli altyapı çalışmaları yapıldı. Bayraklı Hasan Ali Yücel Parkı’na üç modülden oluşan kent donatıları yerleştirdi. Kent donatılarında elektrik kesintilerine karşı güneş enerjisi sisteminin devreye geçirilmesi sağlandı. İhtiyaç duyulan malzemelerin depolanması için oturma birimlerinin altında kilitli depolar oluşturuldu. 
Hasan Ali Yücel Parkı’nda aynı zamanda depremde vefat eden 117 kişinin anısına Deprem Anıtı yapıldı. 

Kentsel dönüşüm hızlandırıldı
Büyükşehir Belediyesi, İzmir’de tehlikeli konut alanı sınıfında olan gecekondu ve ruhsatsız kaçak yapıların bulunduğu Uzundere, Gaziemir, Örnekköy, Ege Mahallesi, Ballıkuyu ve Çiğli Güzeltepe’deki kentsel dönüşüm projelerini de hızlandırdı. Başkan Tunç Soyer’in Büyükşehir şirketi İZBETON’u ve kooperatifleri dahil etmesiyle 2016’dan bu yana yavaşlayan süreç yeniden ivme kazandı. 

Büyükşehir, 2016-2020 yılları içinde Uzundere 1. Etap ve 2. Etap ile Örnekköy 1. Etap’ta 960 bağımsız birimin anahtar teslimini yaptı.  Örnekköy 2. Etap için 2020’de yükleniciyle sözleşme imzalandı; bu kapsamda 190 bağımsız birim inşa edilecek ve proje 2023’te tamamlanacak. 

İZBETON ile Örnekköy 3. ve 4. Etap, Uzundere 3. Etap, Gaziemir Aktepe ve Emrez 1. Etap’ta yaklaşık 2 bin 700 bağımsız birimin yapımı için protokol imzalanarak inşaat başlatıldı. 

Gaziemir Aktepe ve Emrez’de 2. Etap’ta yaklaşık 300 bağımsız birim, Ege Mahallesi’nde 1. Etap’ta 674 bağımsız birim için çalışmalar başlatıldı. Uzundere 4. Etap’ta bin 307 adet bağımsız bölüm ise ihale aşamasına hazır hale getirildi. Çiğli Güzeltepe’de kentsel dönüşüm için tüm hazırlıklar tamamlandı ve uzlaşma aşamasına gelindi. Ballıkuyu’da ise uzlaşma görüşmeleri sürüyor.