İzmir'de altyapı devrimi: İZSU'nun 15 yıllık raporunda yok yok!

Aziz Kocaoğlu'nun İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı görevini üstlendiği 2004 - 2019 yılları arasında yerel yönetimlere örnek çok önemli projelere imza atan İZSU Genel Müdürlüğü, kentte 3.4 milyar liralık yatırım gerçekleştirdi. Bunlardan en önemlisi, çevre yerleşimlerde ileri biyolojik atık su arıtma tesisleri kurularak Gediz, Nif, Bakırçay, Yarımada ve Küçük Menderes’e kirlilik akışının önüne geçilmesi oldu. Bu havzalardaki yerleşimlerdeki asbest borulu içme suyu hatları ile kanal hatları baştan sona yenilenerek sağlıklı bir alt yapıya kavuşturuldu.

2020 yılına kadar kentteki karbondioksit salımını yüzde 20 oranında azaltmayı hedefleyen Büyükşehir Belediyesi, yenilenebilir enerji yatırımlarına da ağırlık verdi. Yatırım ve projeleri gerçekleştirirken gelecek kuşaklara yaşanabilir bir çevre bırakmayı birinci öncelik olarak gören İZSU, 15 yılda 4 bin 630 kilometre uzunluğunda içme suyu şebekesi, bin 185 kilometre uzunluğunda kanalizasyon şebekesi ve 442 kilometre uzunluğunda yağmur suyu hattı yapımı ile 288 kilometre uzunluğunda dere ıslahı gerçekleştirdi. 

13 adet ileri biyolojik atık su arıtma tesisi ile bir adet çamur çürütme ve kurutma tesisi kuruldu. İzmir, Avrupa standartlarında arıtma sayısı ve kişi başına arıtılan evsel atık su miktarı ile Türkiye’nin lider kenti oldu.  Çevre yerleşimlerin en büyük sorunlarından biri olan susuzlukla mücadele edildi ve 384 adet kuyu açıldı. Bu yerleşimlerin asbestli borulardan oluşan içme suyu altyapısı, sağlıklı borularla değiştirildi; su depolarına güneş enerjili klorlama sistemleri, ihtiyaç duyulan yerleşimlerde ise paket içme suyu arıtma tesisleri kuruldu.

Kentteki “mavi bayraklı” plaj sayısı, yüzde 100'ün üzerinde artarak 52’ye yükseldi. Bu artışta en büyük rolü, Büyükşehir Belediyesi’nin peşpeşe hayata geçirdiği ileri biyolojik arıtma tesisleri oynadı. İzmir Büyükşehir Belediyesi İZSU Genel Müdürlüğü tarafından, gelecek kuşaklara sürdürülebilir bir kent bırakmak anlayışıyla gerçekleştirilen yatırımlar, Türkiye'nin pek çok köşesindeki yerel yönetimlere örnek gösterildi. İZSU'nun 2019 yılı bütçesinden de 1 milyar 34 milyon liralık pay yatırımlara ayrıldı.  

Geleceğe yatırım
Körfez’in su kalitesi, düzenli olarak alınan su numuneleri ile izlenmeye alındı.

Yüzülebilir bir Körfez için, karasallaşan alanda dip taraması yapmak ve su sirkülasyonu sağlamak üzere sirkülasyon kanalı açmak için “Büyük Körfez Projesi” başlatıldı. TCDD işbirliği ile süren projenin ÇED onayı alınarak proje çalışmaları için ihaleye çıkıldı ve ihaleyi kazanan firma çalışmalarına başladı. 

“Yüzülebilir Körfez” hedefiyle “Büyük Körfez Projesi” kapsamında 10 milyon liralık kazıcı-emici ve destek tipi olmak üzere 2 yeni gemi İzmir Körfezi’nde hizmet vermeye başladı.  

Büyük Körfez Projesi kapsamında Karaburun, Foça, Konak ve Güzelbahçe kıyılarına “otomatik meteorolojik ölçüm istasyonları” ile deniz tabanına “akıntı ölçüm cihazları” yerleştirildi.

2000’li yıllara kadar her türlü atığın boşaltıldığı bir yer olarak kullanılan İzmir Körfezi’nde, Büyükşehir Belediyesi’nin çevre yatırımlarıyla hız kazanan temizlenme süreci hızla devam ediyor. Deniz altındaki yaşamı tespit amacıyla çekilen su altı fotoğrafları, Körfez’deki çarpıcı iyileşmeyi gözler önüne serdi.

2008 – 2018 yılları arasında Urla Yüksek Teknoloji, Urla, Bayındır, Menemen, Aliağa, Torbalı, Kemalpaşa, Seferihisar, Ayrancılar-Yazıbaşı, Özdere, Doğanbey, Yeni Foça, Bayındır Hasköy, Menemen Türkelli ve Tire ileri biyolojik atık su arıtma tesisleri işletime alınarak Nif, Küçük Menderes, Gediz nehirleri ile Yarımada kirlilikten kurtuldu. Foça Gerenköy ileri biyolojik atık su arıtma tesisinin yapımına başlandı.  

Arıtma çamurları yakıt oluyor
Türkiye’nin en önemli çevre yatırımlarından biri olan Çiğli Çamur Çürütme ve Kurutma Tesisi hizmete girdi. İzmir’de iki çimento fabrikası ile protokol imzalanarak, arıtma çamurlarının çimento üretiminde ek yakıt olarak kullanılması sağlandı. Çamur kurutma işleminde doğalgaz yerine biogazın kullanılması ve İzmir Büyükşehir Belediyesi ile çimento fabrikalarının örnek işbirliği sayesinde binlerce ton karbondioksitin atmosfere salımı engellendi ve binlerce ağaç da doğaya kazandırıldı. 

Atık su arıtma tesislerinden çıkan çamuru güneş enerjisiyle kurutabilmek için Menderes’e yaklaşık 2 milyon liralık 'Solar Çamur Kurutma Tesisi kuruldu. Menderes’teki arıtma tesisinde üretilen çamuru güneş enerjisiyle kurutan İZSU, hem nakliye masraflarından tasarruf etti, hem de yenilenebilir enerji kullanımıyla binlerce ton karbondioksidin atmosfere salımını engelledi.

İzmir'in musluklarından sağlıklı su akıyor
Su depoları yenilendi, su depolarına güneş enerjisi ile çalışan otomatik klorlama üniteleri monte edildi. İhtiyaç duyulan yerleşimlere TSE standartlarında su verebilmek için 30 yerleşime paket içme suyu arıtma tesisi kuruldu.

Manisa’daki Gördes Baraj suyunun arıtılması için 20.1 milyon liralık yatırımla Sarıkız İçme Suyu Arıtma Tesisi yapıldı. 55.9 milyon liralık yatırımla Kavaklıdere İçme Suyu Arıtma Tesisi tamamlandı. Böylece İZSU, iletim hatları ile birlikte Gördes Baraj suyunu kente getirmek için 91 milyon liralık yatırım yapmış oldu. 

384 su kuyusu açılarak yaz aylarında çevre yerleşimlerde yaşanan su sıkıntısı büyük ölçüde giderildi. 
Manisa’da, Halkapınar ve Menemen’de arsenik arıtma tesisleri kuruldu. Toplam maliyeti 15 milyon Euro’yu bulan üç tesis sayesinde İzmir’de arsenik sorunu tümüyle ortadan kaldırıldı. 

Yaklaşık 30 milyon liralık yatırımla Menderes merkezindeki eskiyen, kaçaklara neden olan 40 yıllık borular, 193 kilometre basınca dayanıklı borularla değiştirildi.

13.2 milyon liralık yatırımla eskidiği için sürekli arızalara neden olan 2.5 kilometrelik Yeşildere içme suyu hattı yenilendi.

İZSU, Çeşme’de 713 kilometrelik içme suyu iletim hattını yenilemek için yola çıktı. 44.1 milyon liralık yatırımla projenin birinci etap çalışmaları sürüyor. 95 milyon liralık ikinci etap çalışmaları da başladı.

2050 yılının nüfusu ve su ihtiyacına göre 30 ilçede gerçekleştirecek yeni içme suyu yatırımları için ‘İçme Suyu Master Planı’ hazırlanıp çalışmalara başladı. Seferihisar’a kurulacak Gelinalan  ile Dikili’ye kurulacak Kabakum barajları için harekete geçildi.

Kentin en önemli su kaynağı olan Tahtalı Barajı ve Havzası’nı korumak ve kentin akciğerlerini büyütmek için İZSU’nun başlattığı yeşil seferberliğinde yaklaşık 3 milyon liralık yatırımla 1 milyon 20 bin fidana ulaşıldı. 

Bornova Homeros Vadisi kaynaklarından gelen kaynak suları şişeleyerek “uygun fiyatla” İzmirlilerin evlerine taşıyacak, saatte 1500 damacana kapasiteli tesis hizmete alındı.

Yağmur suları için ikinci hat
İzmir kanalizasyon sistemi tasarımı yapılırken; diğer kentlerde de olduğu gibi birleşik sistem tercih edildi ve sistem 2000 yılında devreye girdi.  Şehir içinde bölgesel bazda özellikle düşük kotlu yerlerden başlanarak ayrık sistem yağmursuyu inşaatları yürütüldü. Ancak 2004 yılından itibaren, “birleşik sistem” olarak çalışan ve artan nüfusun yükünü taşımakta giderek zorlanan atık suları yağmur suyu hatlarından ayırmak için “ikinci hat” çalışmalarına başlandı. Böylece hattaki yük hafifletilerek aşırı yağışlardaki tıkanıklık ve su baskınlarının önüne geçilmesi hedeflendi.

Geniş kapsamlı ilk uygulamanın yapıldığı Şirinyer bölgesinin ardından Çamdibi ve Altındağ’ı kapsayan 540 hektarlık alanda 21 milyon liralık yatırımla  “dev ayrıştırma” projesi gerçekleştirildi ve hat 2015 yılında devreye alındı.    

30.8 milyon liralık yatırımla Gültepe'deki yolların iki metre altında yeniden dere yatağı oluşturuldu ve bu hatla yağmur sularının Meles’e ulaşması sağlandı. 

İZSU sadece son 4 yıl içinde tüm ilçelerde sadece yağmursuyu altyapısı inşaatı için 175 milyon TL’lik yatırım gerçekleştirerek, 286 kilometre uzunluğunda yağmur suyu hattı oluşturdu.  2004 – 2019 yılları arasında oluşturulan yağmur suyu hattının uzunluğu ise 506 kilometreye ulaştı. Yatırımlar hızla devam ediyor.