Bornova'dan Lizbon’a iklim direnci köprüsü

Bornova Belediyesi’nin ortak olduğu “Stormlog - Yerel Yönetim Hizmetlerinde Sürdürülebilir Su Yönetimi” projesi kapsamında, Belediye Başkanı Ömer Eşki’nin katılımıyla Portekiz’in başkenti Lizbon’a gerçekleştirilen çalışma ziyareti Bornova Meclisi’nde değerlendirildi. Yaşar Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü’nden Dr. Emrah Bıyık, Haziran Ayı Olağan Meclis Toplantısı’nda projeye dair kapsamlı bir sunum yaptı.

Dr. Emrah Bıyık, Lizbon’un Avrupa Birliği tarafından 2020 yılında "Avrupa Yeşil Başkenti" unvanıyla ödüllendirildiğini hatırlatarak, “İzmir gibi sıcak bir Akdeniz kenti olan Lizbon, ısı adası etkisini azaltmak, taşkınlarla mücadele etmek ve suyu sürdürülebilir şekilde yönetmek için doğayla uyumlu mühendislik çözümleri geliştiriyor” dedi.

Yeşil altyapı, akıllı sistemler ve sosyal duyarlılık

Ziyaret boyunca Lizbon’un öne çıkan projelerini detaylı şekilde incelediklerini, bunlar arasında en dikkat çeken örneklerden birinin sel riski taşıyan bir bölgenin drenaj sistemleriyle birlikte büyük bir parka dönüştürülmesi olduğunu ifade eden Dr. Bıyık, “Suyun doğal yollarla toprağa süzüldüğü bu park, betonlaşmanın etkilerini azaltmak adına örnek bir yeşil altyapı uygulamasıydı. Ayrıca Lizbon’un devasa yağmur suyu tüneli projesi olan Monsanto - Santo Apolónia arasında inşa edilen 5 kilometrelik tünelle taşkın sularının Atlantik Okyanusu’na yönlendirilmesi hedefleniyor. Az yağışlı günlerde ise bu suyun arıtılarak yeşil alan sulamasında kullanılması planlanıyor” diye konuştu.

Elektrikli ulaşımda Türkiye imzası

Ziyaret kapsamında Lizbon’un elektrikli toplu ulaşım sistemlerini de incelendiklerini belirten Dr. Bıyık, “Lizbon Belediyesi, Türkiye’den Karsan üretimi 10’dan fazla elektrikli minibüsü filosuna dahil etmiş durumda. Bu araçlar akıllı sistemlerle izleniyor, enerji tasarrufu sağlanıyor” dedi.

Sosyal konutlarda enerji verimliliği

Ziyaret edilen GEBA LİS konutları, enerji yoksulluğu yaşayan kesimlere yönelik sosyal konut politikalarının bir örneği olarak dikkat çekti. Bu konutlarda yenilenebilir enerji sistemleri, ısı yalıtımı ve düşük enerji tüketimli çözümler uygulandığını ifade eden Dr. Bıyık, “Lizbon Belediyesi 20 binden fazla sosyal konutta iklim dirençli yaşam alanları oluşturmuş. Bu model, Bornova için de örnek teşkil edebilir” diye konuştu.

Su yönetiminde dijitalleşme

Lizbon’da su altyapısının karbon nötr hale getirilmesi yönünde yapılan çalışmaların da ziyaretin önemli bir gündemi olduğunu belirten Dr. Emrah Bıyık, akıllı sayaçlar, dijital kaçak tespit sistemleri ve su geri kazanım teknolojileriyle büyük tasarruf sağlandığını söyledi. Ayrıca su arıtma tesislerinden enerji üretimi gibi döngüsel ekonomi çözümleri uyguladığını vurguladı.

İş birlikleri gündemde: büyükelçi ile görüşme

Dr. Bıyık, heyetin, ziyaretin son gününde Türkiye’nin Lizbon Büyükelçisi Haldun Koç ile bir araya geldiğini, görüşmede Bornova ve Lizbon arasında geliştirilebilecek iş birlikleri, AB projelerine katılım fırsatları ve kentlerin iklim direncini artırmaya yönelik adımların masaya yatırıldığını anlattı.

“Kapsayıcı, doğayla uyumlu ve veriye dayalı çözümler”

Ziyareti değerlendiren Dr. Emrah Bıyık, Lizbon’un başarısının temelinde dört ana paydaşın iş birliği olduğunu vurguladı: Yerel yönetim, üniversite, özel sektör ve sivil toplum. Bıyık, “İklim krizi hepimizi etkiliyor. Bu nedenle herkesin ortak akılla hareket etmesi gerekiyor. Lizbon’da bunu başardıklarını gördük. Bornova’da da bu iş birlikçi ve doğayla uyumlu modeli hayata geçirebiliriz” dedi.

İklim dirençli kentler için Avrupa’da yerinde inceleme

6-9 Mayıs 2025 tarihlerinde düzenlenen Lizbon çalışma ziyaretine Bornova Belediyesi, Yaşar Üniversitesi ve Enerji Sistemleri Derneği ortaklık etti. Ziyaretin ana amacı, Lizbon’un iklim değişikliğine uyum stratejilerini ve su yönetimi uygulamalarını yerinde gözlemlemek, bilgi alışverişi yapmak ve olası iş birliklerini değerlendirmekti.