Safra taşları, safra kesesi ya da kanallarında yer alan irili ufaklı taşlar olup, genetik nedenler ve abartılı diyetlerden ötürü oluşur.

Abartılı diyet, oldukça düşük kaloriyle beslenerek hızlı kilo vermek demektir.

Safra taşlarının içeriğinde kolesterol, safra pigmentleri, kalsiyum ve protein mevcuttur. Bu yapısal özelliklerine göre safra taşları kolesterol, pigment ve mikst taşlar olarak tanımlanır.

En sık görülen taşlar kolesterol ve mikst taşlardır.

Kimlerde görülür?

Safra taşları orta yaş kadınlarda daha sık görülmektedir. Doğum yapan ve östrojen kullanan kadınlarda görülme olasılığı daha da artar.

Çocuklarda da görülür. Çocuklarda görülen safra taşları genelde doğuştan kan hastalıkları ile birliktedir.

Safra çamuru

Kolesterol içeren safra taşlarının içeriği mikro kristallerden ibarettir. Taş formu oluşmadan önce ultrasonografide gözlemlediğimiz bu mikro kristallere safra çamuru deriz.

Safra çamuru kendiliğinden kaybolabilir, uzun süre sebat edebilir ya da safra taşına dönüşebilir.

Safra çamuru kolesistit, kolanjit ve pankreatit gibi önemli komplikasyonlara sebep olduğundan yakından takip edilir.

Renkli safra taşlarına pigment taşları da denir. Pigment safra taşları; kalsiyum tuzu, safra ve protein karışımından oluşur. Siyah ve kahverengi olmak üzere iki tür pigment safra taşı vardır.

Siyah renkli pigment taşları ileri yaşlarda ve beslenme bozukluğu olan kişilerde görülür.

Kahverengi pigment taşları ise sıkı diyet yapan ve sebze ağırlıklı beslenen kişilerde görülür. Ameliyat ile safra kesesi alınanlarda safra kanallarında yeniden oluşan safra taşları ise kahverengi pigment taşlarıdır.

Safra koliği

Safra taşları genelde sessiz seyreder, belirgin bir yakınma yoktur. Ses verenler ise bulantı, ağrı, gaz ve safra yolları koliğine neden olur.

Safra kesesi koliğine bilier kolik de denir. Bilier kolik, safra kesesi ve kanallarına ait oldukça şiddetli bir ağrıdır. Bilier kolik genelde yemeklerden 15-30 dakika sonra başlar.

Ağrı karın sağ üst yarısında ya da göğüs kafesinin hemen altındadır. Aralıklarla gelir ve sıklıkla sağ kürek kemiğine doğru yayılır. 

Göğsün sol yarısına yayılan ağrılar kalp krizi paniğine neden olur.

Bu ağrılara çok kez bulantı ve kusma da eşlik eder. Ayrıca enfeksiyon gelişmişse yüksek ateş ve titreme olur. Tedavi edilmezse sık tekrarlar.

Sessiz safra taşları izlenir

Sessiz safra taşları, hiçbir yakınmaya yol açmayan, rutin olarak uygulanan bir ultrasonografide tesadüf olarak saptanan taşlardır. Bunlara asemptomatik safra taşları da denir.

Enfeksiyon ve ağrıya yol açma olasılıkları çok düşük olduklarından tedaviye gerek yoktur sessizce izlemek yeterlidir.

Akut taşlı kolesistit acil bir durumdur!

Akut taşlı kolesistit, safra kesesi kanalının taş ile tıkanması ve iltihaplanması demektir. Taşlı kese hastalıklarının en sık görülen ve en ciddi olan komplikasyonu budur. Akut taşlı kolesistit, acil olarak hastaneye sevk edilmeli ve uygunsa hemen ameliyat edilmelidir. 

Ameliyat dışı tedavi seçenekleri var mıdır?

Tedavi gerekli olup da ameliyata engel bir durum söz konusu olursa safra taşlarını eriten ilaçlar kullanılır. Öte yandan oldukça yumuşak olan kahverengi pigment taşları endoskopik yöntemle kolayca parçalanarak çıkartılır.